Η βάση του 10 και η εκπαιδευτική πολιτική

Tweet

Θα προσπαθήσω να εξηγήσω περισσότερο γιατί η βάση του 10, ενώ δεν είναι πρωτογενές θέμα, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα έλλειψης τεκμηρίωσης, αλλά και έλλειψης εκπαιδευτικής πολιτικής (κάτι αντίστοιχο με το εξεταστικό). Και παρ' ότι δεν είναι πρωτογενές θέμα, έχει τις ρίζες του (όπως και το εξεταστικό) στα πλέον θεμελιώδη ζητήματα όπως, για παράδειγμα, στην αυτοτέλεια ή μη των πανεπιστημίων.  

Αυτή την στιγμή όμως, το δευτερογενές αυτό ζήτημα της βάσης του 10 τίθεται ώς ένα άμεσο πρόβλημα. Ένα πρόβλημα που δεν μπορεί να περιμένει την συνολικότερη αλλαγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Επομένως, πρέπει στο υπάρχον πλαίσιο να τοποθετηθεί η κυβέρνηση και να πάρει μία απόφαση. Και η απόφαση αυτή δεν μπορεί να είναι απλά η κατάργηση της βάσης του 10, αλλά και η τεκμηρίωση της κατάργησής της. Αυτό προσπαθεί να κάνει η ηγεσία του υπουργείου παιδείας.  

Θα δώσω δυό κατευθύνσεις στην άποψή μου αυτή. Την τεχνοκρατική και την τοποθέτηση από θέση πολιτικής ευθύνης.  

Ξεκινώ με την τεχνοκρατική. Αφορά τις εξετάσεις αυτές καθ' εαυτές.  

Επιβάλλοντας στις πανελλήνιες εξετάσεις μία αυθαίρετη βάση, ας πούμε το 10, προσπαθεί κανείς να συμβιβάσει δύο εξεταστικές διαδικασίες σε μία, που όμως έχουν εκ διαμέτρου αντίθετους στόχους:  

-Πρώτη διαδικασία: διαγωνισμός για εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο. Η διαδικασία αυτή έχει στόχο να δώσει μία σειρά κατάταξης των διαγωνιζόμενων, για να διαλέξουμε με ποιά σειρά θα μπούν στα τμήματα προτίμησής τους. Επομένως, η βαθμολογία εδώ είναι έννοια σχετική, και στόχος είναι να έχουμε ευρεία διασπορά των αποτελεσμάτων για να μην μπαίνει κάποιος σε μία σχολή με βαθμό 19.45 αλλα να μένει εκτός με 19.41.  

-Δεύτερη διαδικασία: πιστοποίηση βασικής επάρκειας με τον ορισμό ενός βασικού γνωστικού επιπέδου. Εδώ, μιλάμε για μία απόλυτη διαδικασία, όπου ορίζουμε μία κόκκινη γραμμή, που εκφράζει τα ελάχιστα προσόντα που πρέπει να διαθέτει κανείς (βεβαίως το 10 δεν αντιπροσώπευε πότε κάτι τέτοιο με την έννοια ότι δεν κάθησε ποτέ κανείς να σκεφτεί αυτό το ζήτημα με προσοχή). Επομένως εδώ, η βαθμολογία έχει απόλυτο και όχι σχετικό χαρακτήρα. Δεν μας ενδιαφέρει να κατατάξουμε τους διαγωνιζόμενους αλλά να διακρίνουμε αν διαθέτουν τα ελάχιστα προσόντα. 

Όταν προσπαθούμε να κάνουμε και τα δύο ταυτόχρονα, τότε αυτό που συμβαίνει είναι ότι, εξ αιτίας του διαγωνιστικού χαρακτήρα για την εισαγωγή σε ΑΕΙ και ΤΕΙ, ο σχετικός χαρακτήρας παίρνει προτεραιότητα, και η αυθαίρετη βάση του 10 σημαίνει διαφορετικό γνωστικό επίπεδο από χρονιά σε χρονιά. Δεν αντιπροσωπεύει, κοινώς, τίποτα το συγκεκριμένο από την άποψη δεξιοτήτων. Ο μαθητής που έπιασε το 10 το 2005 μπορεί κάλλιστα να έχει χαμηλότερη γνωστική επάρκεια από αυτόν που βαθμολογήθηκε με 8 το 2006 (Ας πάρουμε υπ' όψη μας εδώ και την "κατοχύρωση" της βαθμολόγιας, που προφανώς δεν αντιπροσωπεύει το ίδιο πράγμα σε διαφορετικές χρονικές περιόδους).  

Αν από την άλλη, προσπαθήσει κανείς να βάλει την βάση του 10 ώς πρώτη προτεραιότητα, καταλήγουμε σε έναν πληθωρισμό βαθμολογιών που δεν επιτρέπει την σωστή κατάταξη των διαγωνιζόμενων για θέσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, γιατί εκτινάσσει τις βάσεις στα ύψη και κάνει την αξιοπιστία του διαχωρισμού στις σχολές υψηλής ζήτησης (εκεί ακριβώς που υπάρχει ο διαγωνισμός), εξαιρετικά επισφαλή και σχετικά τυχαία. (Αυτό παρατηρήθηκε και στις φετεινές εξετάσεις όπου, προκειμένου να αποφευχθούν δυσάρεστες για το τότε κυβερνών κόμμα πολιτικές συνέπειες, επελέγησαν εύκολα θέματα. Εισήχθησαν έτσι περισσότεροι στην τριτοβάθμια -παρά το 10- αλλά, η επιλογή στις τελευταίες θέσεις των σχολών υψηλής ζήτησης έγινε ρουλέτα). 

Έρχομαι τώρα στην προσέγγιση από πλευράς πολιτικής ευθύνης. Η πολιτική του Ελληνικού κράτους από το '96 και μετά ήταν να δημιουργηθούν αρκετές θέσεις την τριτοβάθμια εκπαίδευση, ώστε να μπορεί να εισάγεται το σύνολο των μαθητών. Αυτή την λογική εξυπηρέτησε η δημιουργία των πολλών τμημάτων σε όλη την χώρα (για να είμαστε δίκαιοι η πολιτική μαζικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δεν είναι μόνο ελληνική). Δαπανήθηκαν λοιπόν πολλά χρήματα για την δημιουργία υποδομών και για την πρόσληψη διδακτικού προσωπικού, ώστε να στελεχωθούν τα νέα τμήματα (μην ξεχνάμε ότι εισακτέοι με βαθμό κάτω από 10 στις πανελλήνιες υπήρχαν πάντα. Εγώ τουλάχιστον τους θυμάμαι τουλάχιστον από το 1988). 

Έρχεται όμως ξαφνικά το 2006 η κυβέρνηση και, χωρίς να αλλάξει την πολιτική μαζικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, περιορίζει τον αριθμό των εισακτέων βάζοντας -χωρίς καμμία προσεκτική μελέτη-μια αυθαίρετη βάση. Έτσι, πολλά από τα τμήματα άρχισαν να υπολειτουργούν, χωρίς φοιτητές και με αργόμισθο διδακτικό προσωπικό.  

Υπάρχει μία ασυνέπεια εδώ. Ποτέ δεν ελέχθη ότι άλλαξε η πολιτική για μαζική τριτοβάθμια εκπαίδευση σε περισσότερο επιλεκτική τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οχι μόνο αυτό, αλλά ταυτόχρονα και μέχρι τις εκλογές (!), συνέχισε η τότε κυβέρνηση να δημιουργεί νέα τμήματα ξοδεύοντας ακόμη περισσότερα χρήματα και δημιουργώντας περισσότερες κενές θέσεις! Η πλήρης σύγχυση!  

Στο επιχείρημα ότι δεν μπορούν να μπαίνουν στο πανεπιστήμιο ακατάλληλοι, αναρωτιέμαι: αν υποθέσουμε ότι όσοι έχουν κάτω από 10 αυτά τα χρόνια είναι ακατάλληλοι, υπάρχουν μελέτες που έχουν δείξει ότι αυτοί που έχουν 11 ή 12 ή... , είναι κατάλληλοι;  

Ακόμα και έτσι όμως, θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε χωρίς την βάση του 10.  

Διότι ας σκεφτούμε ποιός είναι ο θεμελιώδης λόγος να μην επιτρέψουμε σε κάποιον να φοιτήσει στο πανεπιστήμιο αν το επιθυμεί; (θεσπίζοντας π.χ. μία βάση του 10). Ο λόγος είναι το να μην επενδύσει το κράτος χρήματα σε κάποιον που δεν έχει τα ελάχιστα προσόντα για να επιτύχει στην προσπάθειά του αυτή, και επομένως τα χρήματα μπορεί να μην "πιάσουν τόπο". Αν όμως το κράτος ξοδεύει τα χρήματα ούτως ή άλλως, τότε τι έννοια έχει?  

Ας δούμε όμως και μια άλλη διάσταση του θέματος. Από πλευράς του κράτους, για κάποιον μαθητή που δεν "πέρασε την βάση", τι είναι καλύτερο, με την έννοια του τι δίνει ουσαστικότερη προστιθέμενη αξία στην παιδεία του; Να "στείλει" τον νέο στο φροντιστήριο για "να πιάσει την βάση" την επόμενη χρονιά (κατοχυρώνοντας μάλιστα κάποιες αμφιβόλου αντικρύσματος βαθμολογίες), ή να του δώσει την ευκαιρία να εγγραφεί σε ένα ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης; (Με δεδομένο ότι έχουν δημιουργηθεί ήδη οι υποδομές και έχει προσληφθεί προσωπικό).  

Σε κάθε περίπτωση πάντως, δεν γνωρίζω καμμία χώρα στον κόσμο που να έχει θέσεις τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και να τις κρατά κενές.  

Αυτοί είναι μερικοί από τους λόγους που υποστηρίζω ότι η βάση του 10 έγινε μόνο για επικοινωνιακούς λόγους.  

ΥΓ1. Μια περισσότερο ορθολογική προσπάθεια για καθιέρωση "κόκκινης γραμμής" είχε επιχειρηθεί από τον Α. Τρίτση πριν 22 χρόνια (με καθορισμό ελάχιστης βαθμολογίας στο βασικό μάθημα κάθε κατεύθυνσης). Τότε όμως, δεν υπήρχε πολιτική μαζικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ούτε πολιτική μαζικής ίδρυσης τμημάτων. Αποτελεί δε ειρωνία της ιστορίας ότι την ρύθμιση εκείνη είχε καταργήσει η ΝΔ! (μετά το 89).  

ΥΓ2. Και κάποια στοιχεία που έχουν ενδιαφέρον. Το 1974 είχαμε 68083 υποψηφίους και 16025 εισακτέους. Το 1987, 151129 υποψηφίους και 43394 εισακτέους. Το 1994, 154116 υποψηφίους και 42700 εισακτέους και το 2009, 92426 υποψηφίους και 88262 εισακτέους. 

Το 2006 (όταν και καθιερώθηκε η βάση του 10), είχαμε 119471 υποψηφίους και 83268 εισακτέους.