opengov και αξιοκρατία

Tweet

 Δημοσιεύθηκε πρόσφατα στην καθημερινή άρθρο του Ν. Παρακευόπουλου για το θέμα. Το άθρο αυτό αναδημοσιεύθηκε στο parapolitiki.com.

Απαντώ μόνο σε ένα σχόλιο που αναρτήθηκε εκεί  γιατί νομίζω ότι χρειάζεται μια διευκρίνιση στην καλοπροαίρετη κριτική που διατυπώνει το σχόλιο αυτό. (Δεν έχει έλθει η ώρα να γραφτεί η ιστορία του opengov. Για να είναι δίκαιη, πρέπει να γραφτεί πλήρως και όχι αποσπασματικά).

Το σχόλιο λέει: "Συμφωνώ ότι η ανοιχτή διακυβέρνηση είναι μεγάλη τομή και δεν θέλω σε καμία περίπτωση να υπερασπιστώ όσους την πολέμησαν. Πιστεύω όμως ότι η συγκυρία δεν επέτρεπε τότε τέτοιες τεράστιες καθυστερήσεις στην στελέχωση του κρατικού μηχανισμού".

Μια σημαντική παράμετρος του opengov στην οποία δεν δόθηκε σημασία ήταν η προσπάθεια αλλαγής της νοοτροπίας ότι με την αλλαγή της κυβέρνησης πρέπει να σαρωθεί όλη η κορυφή της διοίκησης για να μπουν οι "δικοί μας". Να μπουν γιατί; Γιατί απλά είναι "δικοί μας"; Για να ξεκινήσουν από την πρώτη μέρα οι "εξυπηρετήσεις"; Δεν ήταν αυτό μια από τις κατάρες της δημόσιας διοίκησης; Και πώς θα μπορούσαν να γίνουν "γρήγορα" τα πράγματα όταν για πρώτη φορά εφαρμοζόταν η λογική των βιογραφικών στην επιλογή στελεχών της διοίκησης με μια διαδικασία ηλεκτρονική που ποτέ στο παρελθόν δεν είχε εφαρμοστεί στο ελληνικό δημόσιο και μάλιστα σε τόσο μαζική έκταση;
Η δημόσια διοίκηση δεν έμεινε ακέφαλη όσο διαρκούσαν οι διαδικασίες του opengov, στην πρώτη δύσκολη φάση. Και ίσως αποτελεί έκπληξη για ορισμένους ότι οι προηγούμενες διοικήσεις -στην πλειοψηφία τους- έκτελούσαν με ευσυνειδησία τις υποχρεώσεις τους. Το ίδιο -και σε μεγαλύτερη έκταση θα έλεγα- συνέβη και με όσους είχαν επιλεγεί με το opengov, όταν ανέλαβε η σημερινή κυβέρνηση. (Γι' αυτό άλλωστε εξακολουθούν και παραμένουν στην θέση τους τόσοι πολλοί από αυτούς που είχαν επιλεγεί από την κυβέρνηση Παπανδρέου). Και είναι κρίμα ότι η αντικατάσταση όσων άλλαξαν δεν ήταν αποτέλεσμα πιθανής αρνητικής αξιολόγησης της επίδοσής τους (βασικής συνιστώσας του opengov που δυστυχώς δεν εφαρμόστηκε), αλλά απλά ικανοποίηση της ανάγκης "άμεσης εξυπηρέτησης" αποτυχόντων υποψηφίων βουλευτών.

ΥΓ. Ευτυχώς βέβαια, που η Τρόικα επέμεινε οτι για την θέση του μόνιμου ΓΓ εσόδων, η επιλογή πρέπει να γίνει αξιοκρατικά. Ετσι, "αναστήθηκε" όλη η πλατφόρμα του opengov, (ακόμα και η φόρμα υποβολής αίτησης που είχα διαμορφώσει). Ελπίζω να επιτραπεί σε αυτούς που θα κάνουν την αξιολόγηση των αιτήσεων να κάνουν σωστά την δουλειά τους.

Η τρόικα και η εκπαίδευση

Tweet

Είχα αναφερθεί και παλαιότερα στην έλλειψη ενδιαφέροντος της τρόικας για την βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας (και της έρευνας).

Διαβάζοντας το αποτελούμενο από 127 σελίδες κείμενο της Commission:  The Second Economic Adjustment Programme for Greece – First Review, November 2012",  βλέπω να υπάρχει μόνο μια παράγραφος για το εκπαιδευτικό σύστημα. (Μάλιστα, οι αλλαγές που αναφέρει είχαν γίνει επί κυβερνήσεως Παπανδρέου).

3.3.8. Upgrading the education systems
66. The education sector is undergoing limited but progressive changes. While this is a complex sector, three reform areas are on-going:
(1) a concrete and defined Action Plan provides guidelines for the improvement of education indicators (lagging today behind the EU average);
(2) Laws 4009/2011 and 4076/2012 on higher education are securing changes such as the
introduction of governing boards (which may include non-academic managers), the financial autonomy and responsibility of universities, mergers of institutions, and the internationalisation of curricula.
(3) On primary and secondary education, a concrete evaluation policy of schools and teachers has been launched, including a schools' self-assessment project (reported on a quarterly basis), implying the revision of curricula, the introduction of teachers' evaluation, recurrent training of teachers, upgrading and extension of all-day schools. The reform includes the closure and merger of establishments with some 2,000 small schools already closed.

Η τρόικα και οι τράπεζες

Tweet

Update: Πρέπει να προσθέσω κάτι σημαντικό.
 Ο Γ. Α. Παπανδρέου έδωσε μάχη με την τρόικα να μη περάσουν αυτό που ήθελαν οι τράπεζες δηλαδή προνομιούχες μετοχές που σήμαινε τους δίναμε λεφτά χωρίς κανέναν έλεγχο. (Απαιτούσαν να ειναι κοινές μετοχές).

Αρχικά η τροικα συντάχθηκε με τις τράπεζες αλλα τελικά υποχώρησαν, λόγω επιμονής του ΓΑΠ.

Σήμερα η τρόικα το θέλει αυτό για ένα ακομα λόγο. Τα λεφτα που θα μπούν δεν θα χρεωθούν στο ΕΛΛΗΝΙΚΟ έλλειμα, δηλαδή στον έλληνα φορολογούμενο,  αλλα στον Ευρωπαικό μηχανισμό στήριξης που φτιάξαμε, δηλαδή στον Ευρωπαίο φορολογούμενο.

Διαβάζω τους τομείς στους οποίους θα ασκούν εποπτεία οι επίτροποι που θα τοποθετηθούν στις τράπεζες. Γιατί αυτό θα έπρεπε να το επιβάλει η τρόικα και να μην το έχει εφαρμόσει η χώρα;
Αφορά μια από τις μεγαλύτερες παθογένειες του σύγχρονου ελληνικού κράτους που εξέθρεψε και γιγάντωσε την πελατειακή πρακτική και συναλλαγή στα υψηλότερα στρώματα της κοινωνικής ελίτ.

ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ

1. Έλεγχος των χορηγήσεων προς τα πολιτικά κόμματα.
2. Έλεγχος όλων των δανείων που έχουν δοθεί σε υπαλλήλους, μετόχους, διευθυντές και στελέχη, όπως επίσης και στις συζύγους τα τέκνα ή τα συγγενικά τους πρόσωπα.
3.Ο ρυθμός των χορηγήσεων προς τις παραπάνω κατηγορίες δεν μπορεί να υπερβαίνει τον ετήσιο ρυθμό χορηγήσεων της τράπεζας.
4. Αυστηρός έλεγχος του κόστους διοίκησης και των εξόδων προώθησης και διαφήμισης.
5. Έλεγχος όλων των χορηγήσεων προς δημόσιους οργανισμούς και δημόσιες επιχειρήσεις.
6. Έλεγχος της πολιτικής ρυθμίσεων και διαγραφών όλων των δανείων του παρελθόντος.
7. Αυστηρός καθορισμός των αμοιβών των διοικητικών στελεχών των τραπεζών.
8. Επανασύσταση Επιτροπών Εσωτερικού Ελέγχου, Διαχείρισης Κινδύνου και Κανονιστικής Συμμόρφωσης και άμεση εμπλοκή της Επιτροπής στις παραπάνω λειτουργίες.
9. Δημοσιοποίηση των ονομάτων των μετόχων που ελέγχουν ποσοστό τουλάχιστον 1% του μετοχικού κεφαλαίου από τις τράπεζες που ελέγχουν ιδιώτες.
10. Διαμόρφωση της πιστωτικής πολιτικής κάθε τράπεζας σε συνεργασία με το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας τρεις μήνες μετά την τοποθέτηση της Εποπτείας.
11. Πλήρης διαχωρισμός των αρμοδιοτήτων του Διοικητικού Συμβουλίου της τράπεζας.
12. Αυστηρή παρακολούθηση του πιστωτικού κινδύνου και κατά πόσο η πολιτική χορηγήσεων εναρμονίζεται με το κόστος άντλησης ρευστότητας.

Το ηλεκτρονικό μηχανογραφικό, η καινοτομία και ο πολιτικός "φόβος"

Tweet

Διάβασα προ ολίγου την παρακάτω είδηση για την ηλεκτρονική υποβολή του μηχανογραφικού που μου έδωσε ιδιαίτερη χαρά.  
Η ηλεκτρονική υποβολή των μηχανογραφικών δελτίων των υποψηφίων για την εισαγωγή στη τριτοβάθμια εκπαίδευση επιλέχθηκε από όλες τις καινοτομίες όλων των ελληνικών υπουργείων να σταλεί στην Ευρώπη  για  να δώσει τη "μάχη" για την "πρωτιά" ανάμεσα στις υποψηφιότητες των άλλων ευρωπαϊκών χωρών.

Εχει ενδιαφέρον μια μικρή ιστορική αναδρομή στο τι μεσολάβησε για να γίνει η αλλαγή αυτή και για να βγούν ορισμένα γενικότερα συμπεράσματα.
 
Στις αρχές του 2011, ως υφυπουργός αρμόδιος για τις εξετάσεις, αποφάσισα να αλλάξει ο τρόπος υποβολής των μηχανογραφικών από έντυπο σε ηλεκτρονικό.
Η εικόνα των μαθητών να συνωστίζονται καλοκαιριάτικα με την ζέστη και το άγχος στις ουρές με τους γονείς τους έξω από τα σχολεία προκειμένου να καταθέσουν το δελτίο, μου φαινόταν τριτοκοσμική. Ηθελα τους υποψηφίους να κάθονται με ηρεμία στο σπίτι τους με όποιους συμβούλους επιθυμούσαν και να πειραματίζονται με το μηχανογραφικό μέχρι να καταλήξουν στην τελική επιλογή.

Η απόφασή μου αυτή συνάντησε καθολική αντίδραση. Σε πολιτικό επίπεδο, όλοι μου έλεγαν ότι οι εξετάσεις είναι από τα πιο ευαίσθητα θέματα για την ελληνική κοινωνία και αν κάτι πήγαινε στραβά θα έπεφτε η κυβέρνηση. Σε υπηρεσιακό επίπεδο η ανησυχία ήταν εξ ίσου έντονη δεδομένου ότι επρόκειτο για την μεγαλύτερη και δυσκολότερη μέχρι τότε ηλεκτρονική πλατφόρμα του ελληνικού δημοσίου. Η δυσκολία θεωρήθηκε ακόμα μεγαλύτερη όταν ζήτησα (γιατί τις εμπιστεύτηκα) από τις υπηρεσίες να διαμορφώσουν οι ίδιες την εφαρμογή και να μην αποταθούμε σε εξωτερική ιδιωτική εταιρία όπως συνηθίζεται στο ελληνικό δημόσιο (με τα γνωστά αποτελέσματα). Ολοι μου έλεγαν να "το αφήσουμε για του χρόνου" (ο κλασσικός τρόπος να μην γίνει κάτι).

Οταν έγινε αντιληπτό ότι είχα πάρει τις αποφάσεις μου και δεν επρόκειτο να αλλάξω, μου προτάθηκε ως λύση σιγουριάς, να καταθέτουν επιπλέον οι υποψήφιοι τα έντυπα και στα σχολεία. Το απέρριψα και αυτό γιατί ήξερα ότι τελικά θα καταλήγαμε σε αυτή την μορφή υποβολής για "σιγουριά" και η καινοτομία θα έμενε στα χαρτιά.

Ξεκίνησε έτσι ο αγώνας δρόμου. Οι δυσκολίες πολλές αλλά όλες τις αντιμετωπίζαμε. Εκτός από τους συνεργάτες του γραφείου μου κι τις αρμόδιες υπηρεσίες, είχαμε -όταν χρειάστηκε- και την υποστήριξη της ομάδας του opengov.  Το αρχικό άγχος έγινε ενθουσιασμός και πίστη στο εγχείρημα.  Ολα ετοιμάστηκαν στην ώρα τους και η εφαρμογή δούλεψε ρολόι (κάτι για το οποίο ποτέ δεν αμφέβαλα).

Ποιά ήταν τα ωφέλη της πρωτοβουλίας αυτής; Τα σημαντικότερα
1. Η διευκόλυνση των υποψηφίων και των οικογενειών τους (περισσότερες από 100 χιλ. οικογένειες).
2. Η επιτυχής εμπλοκή της διοίκησης σε ένα τόσο μεγάλο και δύσκολο έργο σε μια εποχή απαξίωσης των δημοσίων υπαλλήλων που έχει οδηγήσει σε καταρράκωση του ηθικού τους.
3. Ελάχιστο κόστος για τον φορολογούμενο (αφού όλα έγιναν εσωτερικά).
4. Προώθηση της καινοτομίας

Ποιά είναι τα πολιτικά συμπεράσματα;
1. Χρειάζεται επιμονή και ανάληψη ευθύνης  για το ρίσκο που συνεπάγονται τέτοιες ριζικές αποφάσεις που αλλάζουν εκ θεμελίων υφιστάμενες πρακτικές.
2. Οι πολιτικοί μπορούν να εμπιστευούν την διοίκηση, αρκεί να την εμπνεύσουν.
3. Και η Ελλάδα μπορεί να καινοτομήσει.

Μακάρι το παράδειγμα αυτό να επαναληφθεί και σε άλλους τομείς του δημοσίου.

ΥΓ. Και μια θλιβερή νότα: Πώς αντάμειψε το ελληνικό δημόσιο δύο τουλάχιστον από τους υπαλλήλους που υπήρξαν βασικοί συντελεστές της καινοτομίας αυτής; Τους οδήγησε στην εφεδρεία και την σύνταξη γιατί είναι ανίκανο και φοβάται στο να αξιολογήσει πραγματικά τα στελέχη του.


Η πλήρης είδηση:

Η ηλεκτρονική υποβολή των μηχανογραφικών δελτίων των υποψηφίων για την εισαγωγή στη τριτοβάθμια εκπαίδευση επιλέχθηκε από όλες τις καινοτομίες όλων των ελληνικών υπουργείων να σταλεί στην Ευρώπη  για να δώσει τη "μάχη" για την "πρωτιά" ανάμεσα στις υποψηφιότητες των άλλων ευρωπαϊκών χωρών .
Πρόκειται ευρωπαικό θεσμό  , όπου η κάθε χώρα –μέλος της Ε.Ε θα καταθέσει και μια υποψηφιότητα καινοτομίας που εφαρμόζει.
Η Ελλάδα επέλεξε το Μηχανογραφικό Δελτίο των υποψηφίων ως καινοτομίας, δεδομένου ότι από τη έντυπη συμπλήρωσή του από τους υποψηφίους για τα ΑΕΙ «πέρασε» στην ηλεκτρονική.
Την υποψηφιότητα της Διεύθυνσης Ποιότητας και Αποδοτικότητας και της Δ/νσης Οργάνωσης και Διεξαγωγής Εξετάσεων του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, με αντικείμενο την ηλεκτρονική υποβολή των μηχανογραφικών δελτίων των υποψηφίων για την εισαγωγή στη τριτοβάθμια εκπαίδευση, θα παρουσιάσει στο 5ο Συνέδριο Χρηστών
Κοινού Πλαισίου Αξιολόγησης, με θέμα «Το Κ.Π.Α. ως κινητήρια δύναμη για την
καινοτομία», η Προϊσταμένης της Δ/νσης Ποιότητας και Αποδοτικότητας του Υπουργείου Παιδείας Παναγιώτα Διονυσοπούλου.

Το συνέδριο θα πραγματοποιηθεί στο Όσλο της Νορβηγίας, 27-28 Σεπτεμβρίου

Το Πανεπιστήμιο επιστρέφει στην προηγούμενη 10ετία

Tweet

Την πεποίθηση ότι οι ηγεσίες της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ ενταφίασαν την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 2011 μόνο και μόνο για να αποφύγουν μία ενδεχόμενη σύγκρουση με τις διοικήσεις των πανεπιστημίων εκφράζει στο tvxs.gr ο πρώην υφυπουργός Παιδείας Γιάννης Πανάρετος. Χαρακτηρίζει καθοριστικό το ρόλο της ΔΗΜΑΡ στην τελική έκβαση των πραγμάτων, θεωρεί δικαιολογημένη την ενόχληση Διαμαντοπούλου και εκτιμά ότι η κυβέρνηση Παπαδήμου ικανοποίησε δια χειρός Μπαμπινιώτη τις αξιώσεις των πανεπιστημιακών διοικήσεων. Τασσόμενος υπέρ ριζικών αλλαγών στην ανώτατη εκπαίδευση, αναφέρει χαρακτηριστικά ότι οι 3 κυβερνητικοί εταίροι δεν είχαν παρά να ζητήσουν τη γνώμη ορισμένων Ευρωπαίων ηγετών για να διαπιστώσουν αν πράττουν αυτό που πραγματικά χρειάζεται το ελληνικό πανεπιστήμιο.

Μετά από τις επικείμενες τροποποιήσεις του νόμου 4009/11, παραμένει το αρχικό πνεύμα της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης;

Όχι μόνο δεν παραμένει το πνεύμα των αλλαγών οι οποίες ξεκίνησαν το 2009, αλλά αντίθετα νομίζω ότι γυρίζουμε πίσω. Επιστρέφουμε στους νόμους της προηγούμενης 10ετίας και στις λογικές στις οποίες είχαν στηριχτεί, δηλαδή σε μικρορρυθμίσεις εσωτερικών διαδικασιών που αφορούν πολύ λίγο την κοινωνία.

Σε ποια σημεία εστιάζετε ως προς το νέο νομοσχέδιο;

Δεν βοηθάει πολύ να αναφερθώ σε τεχνικά θέματα, όπως για παράδειγμα αν το τμήμα ενός πανεπιστημίου θα μπορεί ξανά να εκλέγει τους καθηγητές με εσωτερικές διαδικασίες ή αν δεν θα υπάρχει κάποιος ο οποίος θα φέρει την τελική ευθύνη (βλ.κοσμήτορα). Βοηθά ωστόσο η παράθεση των κατευθύνσεων του 2009, οι οποίες σημειωτέον δεν αποτυπώθηκαν πλήρως στο νόμο του 2011, δηλαδή η λειτουργία των ελληνικών πανεπιστημίων στα πρότυπα των διεθνών προδιαγραφών, βάσει των οποίων άλλες χώρες έχουν επιτύχει μεγάλη ανάπτυξη, τόσο στην εκπαίδευση όσο και στην οικονομία, και έχουν ξεφύγει από τα προβλήματα που προκαλούνται από τον αναταγωνισμό ομάδων εξουσίας εντός των ιδρυμάτων.

Για ποιο λόγο θεωρείτε ότι τελικώς έκαναν πίσω ΝΔ και ΠΑΣΟΚ;

Προφανώς, επειδή ήθελαν να βρουν ένα σημείο ισορροπίας με τις ηγεσίες των πανεπιστημίων. Πιστεύω όμως ότι τα πολιτικά κόμματα και οι ηγεσίες τους, πέρα από το να βρίσκουν ισορροπίες με ισχυρούς παράγοντες (είναι και αυτό μέσα στην πολιτική), έχουν μια πολύ μεγαλύτερη υποχρέωση. Οφείλουν να δουν τι είναι καλύτερο για την κοινωνία. Φοβάμαι ότι αυτές οι αλλαγές, οι οποίες αποφασίστηκαν σε ελάχιστο χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης των 3 πολιτικών αρχηγών των κομμάτων που συναποτελούν την κυβέρνηση, δεν τεκμηριώνονται με στοιχεία. Θεωρώ ότι έγινε απλώς μία συνεννόηση του υπουργείου Παιδείας με τις ηγεσίες των πανεπιστημίων και βρέθηκαν κάποια σημεία ισορροπίας ώστε και οι διοικήσεις των ιδρυμάτων να είναι ικανοποιημένες και η κυβέρνηση να μπορεί να ισχυριστεί ότι τα πανεπιστήμια θα είναι ανοικτά το Σεπτέμβριο.

Με άλλα λόγια, λέτε ότι τα δύο κόμματα φοβήθηκαν τη σύγκρουση.

Με άλλα λόγια, απέφυγαν μία σύγκρουση η οποία δεν είναι καν γνωστό ότι θα συνέβαινε. Παρόμοιοι φόβοι υπήρχαν και κατά την προετοιμασία του νόμου, από το 2009 και έπειτα. Το μόνο που είδαμε τελικώς ήταν η άρνηση των διοικήσεων των πανεπιστημίων να εφαρμόσουν το νόμο.

Το οποίο όμως δεν είναι αμελητέο.

Βεβαίως, δεν είναι αμελητέο. Αλλά από τη στιγμή που η Ελλάδα βρίσκεται στη σημερινή κατάσταση, τίθεται το ερώτημα: οι δύσκολες πολιτικές αποφάσεις οι οποίες χρειάζονται σε κάθε έκφανση της κοινωνικής ζωής οφείλουν να λαμβάνονται με κριτήριο την επίτευξη ισορροπίας απέναντι σε ισχυρές ηγεσίες κοινωνικών ομάδων ή τις πραγματικές ανάγκες της χώρας με στόχο τη βελτίωση και την ανάκαμψη;

Πώς επηρέασε τις εξελίξεις η στάση της ΔΗΜΑΡ;

Πιστεύω ότι ο ρόλος της ΔΗΜΑΡ ήταν καθοριστικός. Πρόκειται άλλωστε για το μοναδικό κόμμα της κυβέρνησης το οποίο παρέμεινε συνεπές στις θέσεις του, το οποίο μπορεί να ισχυριστεί ότι αυτές τις απόψεις είχε και πριν από τη ψήφιση του νόμου. Δεν ξέρω αν η ΔΗΜΑΡ επέβαλε τις θέσεις της, αλλά εν πάση περιπτώσει κατάφερε να κατατεθεί στη Βουλή ένα νομοθέτημα το οποίο συμβαδίζει με αυτές.

Θεωρείτε δικαιολογημένους τους υψηλούς τόνους της ανακοίνωσης Διαμαντοπούλου για το θέμα;

Δεδομένου ότι από τη μία πλευρά τα πανεπιστήμια αποτελούν τους κινητήριους μοχλούς ανάπτυξης μιας χώρας και από την άλλη πλευρά η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα στο σημείο το οποίο όλοι γνωρίζουμε, ο ενταφιασμός των όποιων αλλαγών επιχειρήθηκαν εύλογα ενοχλούν το διαμορφωτή ενός νομικού πλασίου το οποίο συμβαδίζει με τις διεθνείς εξελίξεις. Βεβαίως, έχουν διατυπωθεί και απόψεις περί εσωκομματικών προβλημάτων στο ΠΑΣΟΚ. Αυτά όμως είναι δύο διαφορετικά πράγματα.

Ποιος ήταν ο ρόλος της στάσης Μπαμπινιώτη και γενικότερα της κυβέρνησης Παπαδήμου απέναντι στο νόμο - πλαίσιο;

Πιστεύω ότι η πολιτική της κυβέρνησης Παπαδήμου στην εκπαίδευση -μετά την ανάληψη του υπουργείου Παιδείας από τον κ. Μπαμπινιώτη- και στη συνέχεια της υπηρεσιακής κυβέρνησης κινήθηκαν στο πνεύμα και στην κατεύθυνση που επιζητούσαν οι διοικήσεις των πανεπιστημίων. Αυτό δεν είναι παράλογο, διότι ο κ. Μπαμπινιώτης είχε διατελέσει επί χρόνια πρύτανης και είχε κάποιες απόψεις. Δεν επιθυμώ να δαιμονοποιήσω τις απόψεις των πρυτάνεων. Κάποιοι από αυτούς πιστεύω ότι έχουν ειλικρινά την άποψη πως έτσι πρέπει να λειτουργήσουν τα πράγματα. Άλλοι ίσως έχουν και δεύτερες σκέψεις στο μυαλό τους (για την άσκηση εξουσίας κλπ). Όμως, το ερώτημα που τίθεται είναι τι πιστεύουν ότι είναι καλύτερο για την κοινωνία η επίσημη πολιτεία, το κράτος, η κυβέρνηση, τα κόμματα που την αποτελούν. Αρκούσε ο αρχηγός του κάθε κόμματος, πριν προχωρήσει στην υιοθέτηση των νομοθετικών ρυθμίσεων οι οποίες προωθούνται, να είχε σηκώσει το τηλέφωνο και να είχε ζητήσει τη γνώμη 2-3 ηγετών άλλων χωρών της ίδιας πολιτικής άποψης και σκέψης.

Από τη συζήτηση η οποία διεξάγεται το τελευταίο διάστημα απουσιάζει παντελώς η αναφορά στη διεθνή εμπειρία, η οποιαδήποτε επιχειρηματολογία που να στηρίζεται σε στοιχεία. Ακούσατε οποιονδήποτε να αναφέρεται στα θέματα που απασχολούν τις χώρες της Ευρώπης όσον αφορά στα πανεπιστήμια;

Εγινε στις αρχές Ιουνίου μια συνάντηση ειδικών που οργάνωσε η Ενωση Ευρωπαικών πανεπιστημίων. Το θέμα που κυριάρχησε στην συνάντηση ήταν η χρηματοδότηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης εν μέσω μειώσεων στους προϋπολογισμούς των πανεπιστημίων την ώρα που αυξάνονται οι φοιτητές. Σκεφτείτε ότι στην Ισπανία πλέον το 25% του συνολικού προϋπολογισμού των πανεπιστημίων προέρχεται από δίδακτρα. Πέντε πανεπιστήμια της ίδιας χώρας αποφάσισαν να συνεργαστούν για να προσελκύσουν φοιτητές από το εξωτερικό.

Εμείς δεν χρειάζεται –και δεν μπορούμε- να μιλήσουμε για δίδακτρα.

Πόσα όμως ελληνικά πανεπιστήμια συνεργάζονται μεταξύ τους και πόσα προσελκύουν φοιτητές από το εξωτερικό;

Το συμπέρασμα της συνάντησης ήταν ότι τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια χρειάζονται ριζικές αλλαγές και όχι προσαρμογές. Αν κάποιος από τους αναγνώστες θεωρεί ότι οι σημερινές τροποποιήσεις αποτελούν σοβαρές ριζικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των πανεπιστημίων μας, τότε μάλλον θα έχουμε διαφορετική άποψη.

Συνέντευξη στο ΒHMA FM για τις αλλαγές στα Πανεπιστήμια (1/8/12)

Tweet

(στον Αιμίλιο Περδικάρη)

ΑΠ: Στην τηλεφωνική μας γραμμή είναι ο κ. Γιάννης Πανάρετος, Καθηγητής Στατιστικής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και πρώην Υφυπουργός Παιδείας. Κύριε Πανάρετε καλή σας μέρα.

ΙΠ: Καλή σας μέρα κ. Περδικάρη.

Οι αλλαγές στον νόμο: Πρόοδος, στασιμότητα ή οπισθοδρόμηση;

ΑΠ: Διαβάζω εδώ μία ανάρτηση, την οποία έχετε κάνει στο προσωπικό σας blog, γιατί είναι γνωστό ότι είστε από τους πιο δραστήριους blogger και αρκετά χρόνια πριν αυτό το άθλημα έρθει στην Ελλάδα, μάλλον πριν το ανακαλύψουν κάποιοι στην Ελλάδα.

ΙΠ: Επτά χρόνια περίπου.

ΑΠ: Ακριβώς. Διαβάζω λοιπόν ένα πολύ ενδιαφέρον σχόλιο, το οποίο θα ήθελα να μας το εξηγήσετε. Λέτε στο τέλος, στον επίλογο αυτού του σχολίου ότι η υπόθεση των πανεπιστημίων και του νόμου πλαισίου εξελίσσεται όπως η ταινία που αναφέρει το Kansas City Shuffle, όπου δηλαδή λέει ο πρωταγωνιστής του έργου ο Bruce Willis, συμβαίνει ότι ενώ όλοι κοιτάζουν προς μία κατεύθυνση, εσύ πηγαίνεις προς την αντίθετη.

ΙΠ: Αυτό ακριβώς πιστεύω ότι συμβαίνει στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Φοβάμαι ότι συμβαίνει στη χώρα γενικότερα, αλλά ας μείνουμε στο ελληνικό πανεπιστήμιο προς το παρόν.  Οι κατευθύνσεις που υπάρχουν αυτή τη στιγμή και που ακολουθούνται από τα πανεπιστήμια σε όλον τον κόσμο είναι κοινές. Δεν είναι μόνο η Αμερική που λένε πολλοί «Α! η Αμερική! Άσε την Αμερική» - όλη η Ευρώπη πια, η Ασία, η Αυστραλία, η Κίνα, έχουν πια συγκεκριμένες κατευθύνσεις στις οποίες κινούνται τα πανεπιστήμια. Το μεγαλύτερο πρόβλημα πιστεύω στην χώρα μας είναι ότι δεν παρακολουθούμε τις διεθνείς εξελίξεις. Δεν είναι υποχρεωτικό να τις υιοθετούμε, όταν όμως βλέπουμε, αν βλέπουμε, ότι τα πράγματα πηγαίνουν προς μία κατεύθυνση, θα πρέπει να έχουμε μία πολύ ουσιαστική και τεκμηριωμένη εξήγηση γιατί εμείς πάμε προς την άλλη κατεύθυνση. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα, μάλλον για να σας δώσω τη διάσταση αυτή που νομίζω ότι είναι σημαντική, αυτό που προσπαθήσαμε να κάνουμε από το 2009, νομίζω για πρώτη φορά, ήταν να βάλουμε το πανεπιστήμιο μας και τον προβληματισμό για το πανεπιστήμιο στο διεθνές περιβάλλον. Γι’ αυτό καλέσαμε εννιά από τους πιο καταξιωμένους ηγέτες των πιο σημαντικών πανεπιστήμιων, από Αμερική, από Αυστραλία, από Ευρώπη, από Ασία και τους είπαμε έτσι είναι η κατάσταση στα πανεπιστήμια μας, δώστε μας τη γνώμη σας για το πώς νομίζετε ότι πρέπει να εξελιχθούν τα πράγματα.

ΑΠ: Ναι.

(συνεχίζεται)

Η απουσία συγκριτικών στοιχείων από τον δημόσιο διάλογο

Tweet

ΙΠ: Την πήραμε αυτή τη γνώμη, για πρώτη φορά. Αυτό που συνέβαινε μέχρι τότε, και φοβάμαι ότι συμβαίνει και τώρα, είναι ότι συζητάμε μεταξύ μας και συζητάμε τεχνικά θέματα δευτερευούσης σημασίας. Αν κάποιος παρακολούθησε εχθές το βράδυ τη συζήτηση της επιτροπής στη Βουλή, αν διάβασε για τη συζήτηση στην κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ, γιατί δεν νομίζω ότι σε άλλη κοινοβουλευτική ομάδα έγινε συζήτηση, δεν θα δει πουθενά αναφορά σε στοιχεία. Πουθενά.

ΑΠ: Είναι σωστή η παρατήρησή σας.

ΙΠ: Δεν γίνεται η παραμικρή αναφορά σε κάποια σύγκριση. Λένε πολλοί ότι τα πανεπιστήμια έτσι πρέπει να λειτουργούν. Πώς τεκμηριώνουν  τον ισχυρισμό τους; Αν λοιπόν δεν αντιληφθούμε ότι είναι σημαντικό να παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις, τα πανεπιστήμια μας δεν θα μπορέσουν να βοηθήσουν σ’ αυτό που σήμερα αποτελεί τον κυριότερο λόγο ύπαρξής τους που είναι η συνεισφορά τους στην ανάπτυξη μιας χώρας.

ΑΠ: Από ότι καταλαβαίνω λοιπόν, εκτιμάτε ότι οι αλλαγές που προτείνονται με αυτό του νομοσχέδιο που ψηφίζεται σήμερα από την ολομέλεια της Βουλής, δεν είναι προς την σωστή κατεύθυνση, έτσι;

ΙΠ: Όχι μόνο δεν είναι προς την σωστή κατεύθυνση, όχι μόνο δεν διατηρούν το status quo, αλλά πηγαίνουν ολοταχώς προς τα πίσω. Και θα σας πω κάτι για να σας δώσω πάλι μία διάσταση της κατάστασης. Οι ρυθμίσεις του νόμου 4009/11 που σήμερα αλλάζει ήταν κατά τη γνώμη μου όχι αρκετά προχωρημένες και σύμφωνες με αυτές που απαιτούσε η κατάσταση της χώρας. Οι δικές μου οι απόψεις ήταν κάπως διαφορετικές και πιστεύω ότι το αρχικό σχέδιο με αυτό που τελικά ψηφίστηκε είχε πολύ μεγάλες και ουσιαστικές διαφορές. Ήταν όμως σε κάθε περίπτωση κάτι διαφορετικό. Ήταν κάτι προς την σωστή κατεύθυνση. Ο νόμος αυτός, ο 4009, είναι ο συντηρητικότερος νόμος πανεπιστημίων σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα. Στη χώρα μας θεωρήθηκε, και σωστά θεωρήθηκε, ο πιο προωθημένος νόμος. Αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς την διαφορά που υπάρχει στον τρόπο που εμείς προσεγγίζουμε τα θέματα όσον αφορά το πανεπιστήμιο και το που πηγαίνουν τα πράγματα, και στο τι συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο.

ΑΠ: Άρα θεωρείτε ότι ενδεχομένως αυτές οι αλλαγές ακυρώνουν στην πράξη την εφαρμογή αυτού του νόμου; Γιατί έχουμε ακούσει και από την πλευρά της κυβέρνησης, και του Υπουργού Παιδείας του κ. Αρβανιτόπουλου, τον οποίο φιλοξενήσαμε εχθές εδώ στον Βήμα 99.5, να λέει ότι απλώς είναι διορθωτικές κινήσεις, οι οποίες θα βοηθήσουν ακριβώς στην ορθή εφαρμογή αυτού του νόμου.

ΙΠ: Διορθωτικές κινήσεις... Όλες οι λέξεις χρειάζονται πάντα έναν ορισμό.  Διόρθωση ως προς τι; Διόρθωση ως προς τον τρόπο που λειτουργούν τα πανεπιστήμια στην Ευρώπη ή σε άλλα μέρη του κόσμου; Ή είναι διόρθωση για να ικανοποιηθούν οι διοικήσεις των πανεπιστημίων; Οι διοικήσεις των ελληνικών πανεπιστημίων ειδικά έχουν μια συγκεκριμένη άποψη για το πώς πρέπει να λειτουργούν τα πανεπιστήμια και για το πού πρέπει να υπάρξουν αλλαγές. Το εάν η πολιτεία συμμερίζεται αυτές τις απόψεις, είτε στο σύνολό τους, είτε εν μέρει, είναι κάτι διαφορετικό. Αυτό που μου λέτε είναι ότι οι λεγόμενες διορθωτικές κινήσεις είναι ουσιαστικά αλλαγές ικανοποίησης ή αντιμετώπισης των αντιδράσεων αυτών.

(συνεχίζεται)

Οι αλλαγές, το ΠΑΣΟΚ, η ΔΗΜΑΡ και οι αποφάσεις

Tweet

ΑΠ: Ναι. Σε πολιτικό επίπεδο εκτιμάτε ότι ήταν λάθος της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ να συναινέσει σε αυτές τις αλλαγές; Γιατί από ότι φαίνεται, και αυτό δεν το αμφισβητεί κανείς, υπήρξε συναίνεση των τριών κυβερνητικών εταίρων για να προχωρήσει ο Υπουργός Παιδείας σε αυτή την κίνηση.

ΙΠ: Δεν είμαι ίσως ο καταλληλότερος να κάνω σχόλιο πάνω σ’ αυτό, αλλά θα σας δώσω μία γενικότερη άποψη που έχω για το θέμα. Μου προκάλεσε εντύπωση ότι οι πολιτικοί αρχηγοί των κομμάτων που συνεργάζονται στην κυβέρνηση χρειάστηκαν ελάχιστο χρόνο να συμφωνήσουν ότι θα προχωρήσουν σε αυτές τις αλλαγές. Πολύ λιγότερο χρόνο θα έλεγα από τον χρόνο που αφιερώνουν μέχρις ότου αποφασίσουν για το ποιές θα είναι οι αποφάσεις που θα πάρουν σε σχέση με τους δανειστές μας. Χωρίς να υπερβάλω, πιστεύω ότι τα πανεπιστήμια και ο τρόπος λειτουργίας τους είναι εξίσου σημαντικά με το θέμα των δανειακών συμβάσεων.  Μου προκαλεί εντύπωση το πόσα εύκολα συμφώνησαν. Με βάση ποια στοιχεία και ποια δεδομένα; Για να προσπεράσουμε  την γενικότερη πολιτική αξιολόγηση, εγώ θα ρωτήσω εσάς που παρακολουθείτε τα πράγματα, παίρνετε συνεντεύξεις, πήρατε από τον Υπουργό, έχετε ακούσει μία τεκμηρίωση βασισμένη σε στοιχεία που να οδηγεί στην ανάγκη αλλαγών στον νόμο;

ΑΠ: Το μόνο το οποίο έχω ακούσει κύριε καθηγητά είναι ότι οι αλλαγές αυτές πρέπει να προχωρήσουν και μάλιστα με την διαδικασία του κατεπείγοντος γιατί πρέπει να προλάβουμε την έναρξη της ακαδημαϊκής χρονιάς, τίποτα παραπάνω ομολογώ.

ΙΠ: Ναι. Εάν αυτό είναι δικαιολογία και είναι επαρκής αιτιολόγηση για να πισωγυρίσουμε εντάξει. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι το πισωγυρίσουμε είναι μια εκτίμηση. Εγώ όμως προκαλώ δημόσια, μιλάμε τώρα σε έναν δημόσιο χώρο, προκαλώ να παρουσιάσει κάποιος υποστηρικτής των τροπολογιών αυτών μια οποιαδήποτε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που υιοθετεί σήμερα τέτοιες ρυθμίσεις όπως αυτές που προωθεί η κυβέρνηση. Να το παρουσιάσει τώρα με στοιχεία όμως. Παλαιότερα υπήρχαν χώρες που είχαν συντηρητικές νομοθεσίες, υπήρχε η Γαλλία, η Πορτογαλία, η Γερμανία. Σήμερα δεν υπάρχει καμιά. Η δημόσια αντιπαράθεση δεν μπορεί να γίνεται για το εάν θα πρέπει η ΓΣ του Τμήματος να ασχολείται με το Α ή με το Β θέμα και αν θα πρέπει να υπάρχουν τομείς. Πρέπει να αφορά το ποια πρέπει να είναι η κατεύθυνση των πανεπιστημίων, η ουσιαστική κατεύθυνση. 

(συνεχίζεται)

Τα Ελληνικά Πανεπιστήμια και η καινοτομία

Tweet

Θα σας δώσω και μία άλλη διάσταση για να αιτιολογήσω γιατί αισθάνομαι μελαγχολία με την τροπή που παίρνουν τα πράγματα. Πίστευα ότι είχαν πάει κάπως μπροστά, όχι αρκετά, αλλά είχαν πάει κάπως. Υπάρχει μία έρευνα η οποία ολοκληρώθηκε πρόσφατα, δεν έχει ακόμη δημοσιοποιηθεί, η οποία εξετάζει το βαθμό καινοτομίας ή τον βαθμό που συνεισφέρει στην καινοτομία σε κάθε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης η τριτοβάθμια εκπαίδευσή της. Ξέρετε είναι αδύνατον να μιλάμε για αλλαγές στην χώρα, όλοι οι πολιτικοί αρχηγοί μιλάνε για την ανάγκη να έχουμε ανάπτυξη,  ανάπτυξη χωρίς καινοτομία δεν υφίσταται.

ΑΠ: Και θα προσέθετα εάν μου επιτρέπετε και χωρίς παιδεία, σε όλα τα επίπεδα. Όχι μόνο στα πανεπιστήμια, χωρίς παιδεία από το πρώτο στάδιο, από το πιο πρώιμο στάδιο.

ΙΠ: Ακόμα περισσότερο. Εγώ αναφέρομαι τώρα σε ένα χαρακτηριστικό, στην καινοτομία, που είναι το αντικείμενο, είναι ο παράγων, είναι η ουσιαστική παράμετρος που έχει οδηγήσει χώρες όπως η Δανία, η Ολλανδία, η Σουηδία στο να βρίσκονται στην κορυφή της οικονομικής ανάπτυξης. Είναι η καινοτομία. Σε αυτή λοιπόν την αξιολόγηση σε σχέση με την καινοτομία, η Ελλάδα ξέρετε ποια θέση καταλαμβάνει στις χώρες της ΕΕ;

ΑΠ: Υποθέτω από τις τελευταίες.

ΙΠ: Όχι. Την τελευταία. Μακράν.

ΑΠ: Μάλιστα.

ΙΠ: Λοιπόν αναρωτιέμαι και θέτω πάλι ερώτημα. Με τις αλλαγές που γίνονται τώρα στον νόμο πηγαίνουμε ουσιαστικά, λίγο ως πολύ, στον νόμο Γιαννάκου του 2007. Αναρωτιέμαι, σε αυτά τα πέντε χρόνια που μεσολάβησαν και στα προηγούμενα χρόνια που υπήρχε μία άλλη προσέγγιση, αυτή που σας είπα, η εσωστρέφεια σε σχέση με τον τρόπο που λειτουργούν τα πανεπιστήμια, τί πέτυχε η χώρα μας στον τομέα της καινοτομίας; Βάζω έναν τομέα.

(συνεχίζεται)

Η έρευνα

Tweet

ΑΠ: Ας μη μιλήσουμε καλύτερα για έρευνα, έτσι;

ΙΠ: Η έρευνα είναι μία άλλη μεγάλη περιοχή για την οποία είχα αρμοδιότητα ως Υφυπουργός. Είμαι περήφανος γιατί αλλάξαμε τελείως τα δεδομένα της έρευνας. Και τι κάναμε; Κάναμε κάτι απλό πάλι σε αυτή τη κατεύθυνση που σας είπα, να παρακολουθούμε τι γίνεται στην ΕΕ. Καθιερώσαμε ότι όλες οι ερευνητικές προτάσεις θα υποβάλλονται σε μία ηλεκτρονική πλατφόρμα ώστε να μην γίνεται μαγείρεμα στα Υπουργεία και να υποβάλλονται στα αγγλικά για να αξιολογούνται από διεθνείς αξιολογητές. Να μην υπάρχει δηλαδή αυτή η εσωστρέφεια που υπήρχε και στην έρευνα. Ο καθένας αξιολογούσε την πρόταση του άλλου. Η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας μας έδωσε συγχαρητήρια γι’ αυτή την αλλαγή. Θα μου πείτε «καλά τι χρειάζονται τα συγχαρητήρια, έχουν σημασία; Εμείς ξέρουμε τι κάνουμε». Ε νομίζω ότι δεν είναι άσχημο όταν αναγνωρίζεται μία προσπάθεια που φέρνει την χώρα πλησιέστερα προς τις πρακτικές των χωρών εκείνων που είναι χρήσιμο να μελετάμε περισσότερο πριν να αποφασίζουμε πολιτικές.

ΑΠ: Προφανώς. 
(συνεχίζεται)

Το ΠΑΣΟΚ και το opengov

Tweet

ΑΠ: Και μία ανάλογη άποψη, και κλείνοντας έτσι με αυτό, έχετε εκφράσει και για το λεγόμενο OpenGov. Θεωρείτε δηλαδή λάθος και βλέπω επίσης σε μία ανάρτησή σας στο blog σας να λέτε χαρακτηριστικά ότι δεν δικαιολογείται το ΠΑΣΟΚ που ως μονοκομματική και ισχυρή κυβέρνηση εισήγαγε αυτόν τον θεσμό και σήμερα θα είχε κάθε λόγο να επιμένει σε μία βελτιωμένη εφαρμογή του, να δέχεται το ότι επιστρέφουμε στο παλιό καθεστώς διορισμού ουσιαστικά, αυτό το λέω εγώ, συγγενών και φίλων.

ΙΠ: Ναι. Θεωρώ ότι το OpenGov ήταν μια πρωτοποριακή εξέλιξη στον τρόπο λειτουργίας της κυβέρνησης. Ξέρω ότι έχει γίνει κριτική και σε ένα βαθμό η κριτική αυτή έχει βάση. Γιατί υπήρξαν περιπτώσεις που επελέγησαν άνθρωποι, οι οποίο θα μπορούσε κανείς να πει ότι δεν έχουν τα χαρακτηριστικά μιας ανοιχτής διαδικασίας …

ΑΠ: Είχε καθυστερήσεις ή άλλου είδους αστοχίες.

ΙΠ: Είχε καθυστερήσεις, βεβαίως. Όμως όταν κάνεις μία τόσο σημαντική καινοτομία και τόσο σημαντική προσπάθεια δεν είναι εύκολο να έχεις την τέλεια απόδοση. Εγώ θα σας πω ένα πράγμα, γιατί δεν θέλω να μιλήσω για φίλους και συγγενείς κτλ, ένα πράγμα θα σας πω, πόσοι γενικοί γραμματείς που τοποθετήθηκαν πρόσφατα είναι αποτυχόντες βουλευτές;

ΑΠ: Η πλειοψηφία θα έλεγα.

ΙΠ: Το πολιτικό στέλεχος που έχει δοκιμάσει να κατέβει στον πολιτικό στίβο ανταγωνιστικά ως υποψήφιος βουλευτής είναι φυσικό να έχει στο μυαλό του πώς την επόμενη φορά θα μπορέσει να πετύχει αυτό που δεν πέτυχε την προηγούμενη. Ο τρόπος λοιπόν που θα πολιτευτεί από την θέση ευθύνης δεν είναι εύκολο, δεν λέω δεν είναι δυνατόν, δεν είναι εύκολο να έχει τα αντικειμενικά εκείνα εχέγγυα που θα επιτρέψουν στη διοίκηση να λειτουργήσει με σωστό τρόπο. Άλλωστε αυτό θα διευκόλυνε και την ίδια την κυβέρνηση. Ξέρετε οι πολιτικοί αρχηγοί έχουν πολύ μεγάλη πίεση στο να τοποθετήσουν στελέχη είτε της επιρροής άλλων σημαντικών στελεχών, είτε της επιρροής σημαντικών συγκροτημάτων εκδοτικών ή κατασκευαστικών, είτε της κομματικής επιρροής. (Η τελευταία είναι η λιγότερο επώδυνη). Όταν λοιπόν ανοίξει κανείς μία διαδικασία, το ΠΑΣΟΚ θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι είναι χρήσιμο, ειδικά τώρα που είναι τρεις οι κυβερνητικοί εταίροι. Τώρα τι γίνεται; Αυτό που αντιλαμβάνομαι εγώ, μακάρι να κάνω λάθος, είναι ότι απλώς μοιράστηκαν οι θέσεις.

ΑΠ: Ναι.

ΙΠ: Και ο καθένας επέλεξε αυτούς που θεωρούσε κατάλληλους για τη θέση αυτή. Ή αυτούς που είχαν την μεγαλύτερη επιρροή μέσω των συστημάτων που ανέφερα προηγουμένως.

ΑΠ: Μάλιστα.

ΙΠ: Θα ήταν πολύ πιο εύκολο για τα κόμματα να κάνουν μία ανοιχτή διαδικασία, να έχουν μία επιτροπή η οποία θα έχει την εμπιστοσύνη και των τριών κομμάτων και θα μπορούσε να βελτιώσει κατά πολύ αυτό που κάναμε την προηγούμενη περίοδο και να πάει η χώρα ένα βήμα μπροστά, όχι ένα βήμα πίσω.

ΑΠ: Κάτι το οποίο δυστυχώς δεν γίνεται αυτή τη φορά. Θέλω να σας ευχαριστήσω γι’ αυτήν τη συνομιλία που είχαμε.

ΙΠ: Εγώ σας ευχαριστώ, να είστε καλά.

Συνέντευξη στον Αθήνα 9.84 για τις αλλαγές στα Πανεπιστήμια (31/7/2012)

Tweet

(Τάκης Καμπύλης)

ΤΚ: Έχουμε στο τηλέφωνο τον κ. Γιάννη Πανάρετο, τον Καθηγητή Πιθανοτήτων και Στατιστικής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας και πρώην Υφυπουργό Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων. Κύριε Πανάρετε καλή σας ημέρα.

ΙΠ: Καλή σας μέρα.

Τι κάναμε το 2009

ΤΚ: Μιλάμε γι’ αυτό το νομοσχέδιο και προσπαθούμε να καταλάβουμε ποιο είναι το θέμα, ποιο είναι το διακύβευμα. Είναι ότι ουσιαστικά, αν συνοψίσουμε όλες τις επικρίσεις, τα πράγματα ξαναμένουν όπως ήταν, τουλάχιστον στο βασικό κομμάτι διοίκησης των πανεπιστήμιων. Είναι έτσι;

ΙΠ: Δεν μένουν απλά όπως είναι. Τα πράγματα γυρίζουν πίσω.

Θα μπορούσα να συνοψίσω περιγραφικά αυτή την στιγμή την κατάσταση λέγοντας ότι,  ενώ ο κόσμος πηγαίνει προς μία κατεύθυνση, εμείς όχι μόνο μένουμε στάσιμοι, αλλά πάμε αντίθετα. Γιατί; Δεν ξέρω γιατί.

Θέλετε να σας πω πώς ξεκίνησε αυτή η νέα προσέγγιση για τα πανεπιστήμια και για τον νόμο για τα πανεπιστήμια από το 2009; Για πρώτη φορά τότε είπαμε το εξής. Αντί να καθήσουμε μόνοι μας και να πούμε ότι εμείς θα φτιάξουμε έναν καινούργιο νόμο έτσι, θα αλλάξουμε εκείνο που έκανε η Γιαννάκου, θα αλλάξουμε εκείνο που έκανε ο Χ, θα αλλάξουμε εκείνο που έκανε ο Ψ, είπαμε γιατί δεν κοιτάζουμε ποιες είναι οι σύγχρονες κατευθύνσεις στα πανεπιστήμια σε όλον τον κόσμο και ιδιαίτερα στις χώρες εκείνες και στα πανεπιστήμια εκείνα, τα οποίο πρωτοπορούν στην καινοτομία, αλλά και στην ανάπτυξη  της χώρας τους, για να προχωρήσουμε και μεις μπροστά. Συγκροτήσαμε λοιπόν μία επιτροπή από εννέα ακαδημαϊκούς, Πρυτάνεις, από όλον τον κόσμο, από την Αμερική, από την Αυστραλία, από την Ευρώπη, από την Ασία, τους καλύτερους από τα καλύτερα πανεπιστήμια. Και τους ζητήσαμε να μας πουν την γνώμη τους. Αυτά είναι τα δεδομένα της Ελλάδας, πείτε μας εσείς που έχετε την εμπειρία που έχετε, τι νομίζετε ότι πρέπει να γίνει; Αυτή ήταν μια σημαντική αλλαγή, γιατί έβαζε το πλαίσιο πια της πολιτικής προσέγγισης για το πώς πρέπει να λειτουργήσει το πανεπιστήμιο στην Ελλάδα σε ένα διεθνές πλαίσιο. Αυτό, ακόμη και τότε επικρίθηκε. Μα θα έρθουν οι ξένοι να μας πουν; Δεν ξέρουμε εμείς; Δυστυχώς, τα ίδια λέγαμε και για την οικονομία και δείτε τι γίνεται τώρα με τα μνημόνια και με την τρόϊκα. Οι ξένοι όχι μόνο έρχονται να μας συμβουλέψουν ή να μας πουν τη γνώμη τους, αλλά να μας επιβάλουν αυτό που νομίζουν. Είναι λοιπόν καλό πριν φτάσουμε στο σημείο να δεχόμαστε εντολές, να δεχόμαστε γνώμες και συμβουλές.

Συνεχίζεται)

Η Βουλή, τα Πανεπιστήμια και τα Μνημόνια

Tweet

ΤΚ: Αν μου επιτρέπετε, επιπροσθέτως θυμίζω την ευρεία πλειοψηφία που συγκέντρωσε στη Βουλή αυτό το νομοσχέδιο, το προηγούμενο νομοσχέδιο, ο Νόμος Πλαίσιο. Έτσι δεν είναι; Δηλαδή δεν είναι μόνο ότι η θέση ή η άποψη εννέα ή δέκα κορυφαίων πανεπιστημιακών από όλο τον κόσμο δεν πέρασε, είναι ότι δεν πέρασε και μία ευρύτερη πλειοψηφία στη Βουλή. Και δεν είναι μόνο ότι δεν πέρασε μία ευρεία πλειοψηφία στην Βουλή, είναι ότι κάποια κόμματα ουσιαστικά ψήφισαν ή θα ψηφίσουν ή ψηφίζουν αντίθετα από εκείνο που ψήφισαν τότε. Και αναφέρομαι κυρίως στο ΠΑΣΟΚ, που γι’ αυτό φαντάζομαι ότι θα υπάρχει μία ερμηνεία, μία εξήγηση. Το ΠΑΣΟΚ που έφερε αυτόν τον νόμο, σήμερα το ΠΑΣΟΚ τον ακυρώνει; Γιατί αυτή η ολική επαναφορά; Τι είναι τόσο δυνατό πια στα πανεπιστήμια που μπορεί να οδηγήσει σε τέτοιες ανατροπές; 

ΙΠ: Είναι φοβάμαι οι ίδιοι λόγοι που κάνουν τα πολιτικά κόμματα να αλλάζουν κατεύθυνση επειδή διαπιστώνουν ή επειδή φοβούνται, αν θέλετε, κάποιες αντιδράσεις. Στο συγκεκριμένο θέμα η ευρεία πλειοψηφία στη Βουλή στην οποία αναφερθήκατε εξέφραζε μία πλειοψηφία στην κοινή γνώμη. Υπήρχε βέβαια μία αντίδραση από τις διοικήσεις των πανεπιστημίων, η οποία κατά την γνώμη μου είναι δικαιολογημένη. Εγώ δεν στέκομαι στην αντίδραση των διοικήσεων των πανεπιστημίων. Τα πανεπιστήμια ξέρετε είναι από τους συντηρητικότερους θεσμούς στις κοινωνίες.  Τα κόμματα και οι κυβερνήσεις όμως έχουν υποχρέωση νομίζω να βλέπουν το ευρύτερο καλό για την κοινωνία και όχι το εάν υπάρχει κάποια αντίδραση που μπορεί να οδηγήσει σε νέες αντιδράσεις στην αρχή του επόμενου ακαδημαϊκού έτους. 

ΤΚ: Φοβήθηκαν δηλαδή τις αντιδράσεις στην αρχή της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς λέτε;

ΙΠ: Έτσι εκτιμώ. Δεν μπορώ να ξέρω, δεν έχει δοθεί κάποια ερμηνεία. Αλλά ξέρετε υπάρχει το εξής παράδοξο. Όταν η χώρα έχει τόσα πολλά προβλήματα και βρίσκεται μπροστά σε τόσο δύσκολες αποφάσεις και το πρώτο πράγμα που επιλέγει η κυβέρνηση, με το πρώτο νομοθέτημα που κάνει, με την διαδικασία του υπέρ επείγοντος είναι να ανατρέψει έναν νόμο που δεν έχει εφαρμοστεί, αυτό μπορεί να σημαίνει ένα από δύο πράγματα. Το ένα είναι ότι ήταν τόσο λάθος αυτός ο νόμος, είχαν τόσο λάθος αυτοί που τον πρότειναν και αυτοί που τον ψήφισαν, που είναι απαραίτητο να γίνει άμεσα η ανατροπή του, γιατί αλλιώς καταστρέφεται η χώρα. Δεν καταστρέφεται από το μνημόνιο, καταστρέφεται από τον νόμο για τα πανεπιστήμια. Αυτή είναι η μία υπόθεση. Η άλλη υπόθεση είναι ότι ας κλείσουμε αυτό το θέμα με τρόπο που να ικανοποιεί αυτούς που αντιδρούν, αλλά όχι βέβαια την κοινωνία. 
(συνεχίζεται)

Οι απόψεις μου για τον νόμο 4049/11 και τις πρόσφατες τροπολογίες

Tweet

 ΙΠ: Θέλω να σας πω κάτι το προσωπικό. Εγώ δεν συμφωνούσα με την μορφή που είχε ο νόμος που κατατέθηκε. Είχα φύγει από την κυβέρνηση τότε.

ΤΚ: Ναι το θυμάμαι.

ΙΠ: Γιατί πίστευα -και εξακολουθώ να το πιστεύω- ότι δεν είχε πάει αρκετά μπροστά, είχε κάνει δηλαδή εκπτώσεις σε βασικά σημεία. Κατά την γνώμη μου ο νόμος που ψηφίστηκε τελικά το 2011 είναι ο συντηρητικότερος που υπάρχει στην Ευρώπη. Αν διαβάσει κανείς και αν δει ακόμα και χώρες που ήταν πολύ συντηρητικές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, π.χ. η Γερμανία, η Γαλλία, η Πορτογαλία, θα δει ότι οι νόμοι και οι κατευθύνσεις που διέπουν τα πανεπιστήμιά τους είναι σε πολύ πιο προωθημένες θέσεις από τον νόμο 4009 όπως ψηφίστηκε. Όμως υπάρχει ένα ουσιαστικό θετικό στοιχείο, ότι αυτός ο νόμος πήγαινε προς την σωστή κατεύθυνση. Τώρα τι κάνουμε; Λέμε όχι, τέρμα αυτό, πάμε πίσω. Γιατί;

Θέλω να προσθέσω κάτι, το οποίο θεωρώ ότι έχει σημασία. Ας δούμε χώρες οι οποίες έχουν παρουσιάσει μεγάλη πρόοδο, μεγάλη ανάπτυξη. Ξέρετε τα πανεπιστήμια, η πανεπιστημιακή εκπαίδευση και η έρευνα είναι άμεσα συνδεδεμένα με την πρόοδο των χωρών και αυτό έχει αποδειχθεί από δεκάδες πια μελέτες στο διεθνές περιβάλλον. Ας δούμε πώς αυτές οι χώρες άλλαξαν τα πανεπιστήμια τους. Ας πάρουμε τη Δανία για παράδειγμα. Αν διαβάσει κανείς τι έχει κάνει η Δανία, πώς άλλαξε τα πανεπιστήμια της και πώς αυτό …
(συνεχίζεται)

Τα κόμματα της συγκυβέρνησης και ο νόμος για τα Πανεπιστήμια

Tweet

 ΤΚ: Μα το θέμα δεν είναι ότι δεν ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε ή προς τα πού πρέπει να πάμε ή ότι δεν υπάρχουν πρότυπα. Το θέμα είναι ότι δεν θέλουμε να πάμε. Προφανώς δεν θέλουμε να πάμε. Όταν ανατρέπεται αυτός ο νόμος και επιστρέφει ένας νόμος που ουσιαστικά περιχαρακώνει τα κεκτημένα ομάδων και όχι της πλειονότητας, αλλά σημαντικών ομάδων, το ζήτημά μας δεν είναι πού πρέπει να πάμε, αλλά πώς πρέπει να τα βάλουμε με αυτές τις συντεχνίες. Και αυτό είναι κατεξοχήν θέμα ενός πολιτικού κόμματος, δεν είναι; 

ΙΠ: Γι’ αυτό σας είπα προηγουμένως ότι κατά την γνώμη μου τα πολιτικά κόμματα, ιδιαίτερα αυτά που σήμερα απαρτίζουν την κυβέρνηση, δεν φτάνει να πουν ότι εδώ πρέπει να κάνουμε μία σύγκρουση, αυτό που χρειάζεται κατά την γνώμη μου να πουν είναι ότι ας δούμε τι χρειάζεται να κάνουμε για να αποκτήσει η χώρα τις προϋποθέσεις εκείνες που θα την βγάλουν από το αδιέξοδο, γιατί η χώρα δεν θα αποκτήσει τις προϋποθέσεις με το να ψάχνει για ισοδύναμα μέτρα και να λέμε ότι ναι τα έχουμε βρει και είναι ή είκοσι ή είκοσι ένα. Η χώρα θα μπορέσει να βρει τον δρόμο της αν δημιουργήσει εκείνες τις προϋποθέσεις που θα οδηγήσουν στην ανάπτυξη. Και όταν λέμε ανάπτυξη, πάλι μιλάμε για ανάπτυξη γενικά, όπως μιλάμε και για τα ισοδύναμα μέτρα γενικά.

ΤΚ: Ίσως θα έπρεπε να μιλήσουμε πιο ειδικά, πώς ας πούμε σπάνε αυτές οι διακομματικές συμμαχίες μέσα στα πανεπιστήμια, έτσι δεν είναι; Νομίζω ότι αυτό είναι το ερώτημα πια, για παράδειγμα.

ΙΠ: Θα έλεγα το εξής. Αν ήθελαν τα πολιτικά κόμματα, θα μπορούσαν πολύ εύκολα να βρουν τις υγιείς εκείνες δυνάμεις στο πανεπιστήμιο, να μην πω τις υγιείς γιατί μπορει να παρεξηγηθώ...  

ΤΚ: Όπως το είπατε κύριε Πανάρετε και νομίζω ότι αποδώσατε και ευθύνες «εάν ήθελαν». Σας ευχαριστώ πολύ για την συζήτηση κύριε Πανάρετε. 
(συνεχίζεται)

Οι διεθνείς εξελίξεις στα Πανεπιστήμια και η κατάσταση στην χώρα μας

Tweet

ΙΠ: Θα ήθελα να σας πω δύο πράγματα ακόμα αν μου επιτρέπετε. Φοβάμαι ότι και η Ευρώπη στο θέμα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης βρίσκεται σε μία προβληματική κατάσταση. Ξέρετε, η εκπαίδευση σε έναν μεγάλο βαθμό οδηγείται και προς την από απόσταση εκπαίδευση. Μία πρόσφατη έρευνα στην Αμερική έδειξε ότι το 77% των πανεπιστημίων δίνουν μαθήματα στο διαδίκτυο από απόσταση. Δείτε αν υπάρχει ένα πανεπιστήμιο στην Ελλάδα που να έχει μαθήματα από απόσταση.

ΤΚ: Όχι.

ΙΠ: Επίσης και αυτό έχει μια συνολικότερη αξία, δημιουργήθηκε τελευταία ένα δίκτυο πανεπιστημίων, των μεγαλύτερων πανεπιστημίων στον κόσμο όπως Harvard, MIT, Berkeley, Yale, Stanford, τα οποία συνεργάζονται και δίνουν μαθήματα από απόσταση. Φοβάμαι ότι θα φτάσουμε στο σημείο που το ερώτημα και η συζήτηση στην Ελλάδα για τα πανεπιστήμια δεν θα έχει καμία σημασία, γιατί τα παιδιά θα παίρνουν μαθήματα από αλλού.

ΤΚ: Θα ξεπεραστούν εκ των πραγμάτων λέτε.

ΙΠ: Ακριβώς. 
(συνεχίζεται)

Μια πρόταση προς τους πολιτικούς αρχηγούς

Tweet

ΙΠ: Κλείνοντας, θα ήθελα να υποβάλω μια πρόταση προς τους πολιτικούς αρχηγούς. Πριν καταθέσουν το νομοσχέδιο ή οποιοδήποτε αντίστοιχο νομοσχέδιο, ας σηκώσουν το τηλέφωνο και ας μιλήσουν με ομολόγους τους από οποιαδήποτε χώρα  θέλουν. Και ας τους πουν εμείς προτιθέμεθα να κάνουμε αυτό, πώς το βλέπετε; Οδηγεί την χώρα σε μία καλύτερη κατεύθυνση; Σε ένα καλύτερο μονοπάτι ή όχι;

ΤΚ: Κύριε Πανάρετε νομίζω ότι ήταν πολύ περιεκτική η παρέμβασή σας, σας ευχαριστώ πολύ για τη συζήτηση, καλή σας μέρα.

ΙΠ: Να είστε καλά, καλή σας ημέρα.

Kansas City shuffle και οι νόμοι για τα ελληνικά πανεπιστήμια

Tweet

1. Το διεθνές περιβάλλον

Τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια είχαν εδραιωθεί σύμφωνα με  ένα μοντέλο λειτουργίας τελείως αποκομμένης από τα υπόλοιπα δρώμενα στην κοινωνία. Για τον λόγο αυτό, οι διοικήσεις του εκλέγονταν από τους ίδιους τους καθηγητές, οι εσωτερικές τους διαδικασίες καθορίζονταν από τους καθηγητές, οι φοιτητές επιλέγονταν από τους καθηγητές και ο κάθε καθηγητής ήταν παντοδύναμος σε ένα μικρό δικό του χώρο που ήταν η έδρα.

Το μοντέλο αυτό διαφοροποιήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η κοινωνία έπαιζε πολύ μεγαλύτερο ρόλο στον τρόπο λειτουργίας του πανεπιστημίου. Κορυφαία επιλογή στο μοντέλο αυτό του πανεπιστημίου ήταν η ύπαρξη συμβουλίου διοίκησης με μέλη μη πανεπιστημιακούς που επόπτευε την λειτουργία και καθόριζε τη στρατηγική του πανεπιστημίου σε συνεργασία πάντοτε με τους καθηγητές του.

Σκοπός της ανάρτησης αυτής δεν είναι ούτε να αναλύσει τις δύο αυτές διαφορετικές προσεγγίσεις λειτουργίας του πανεπιστημίου, ούτε να σταθεί στα θετικά και αρνητικά της καθε μιάς από αυτές. Αυτό άλλωστε έχει γίνει από πολλούς ειδικούς και ερευνητές στον διεθνή χώρο, αλλά και σε συζητήσεις που έχουν γίνει στο εσωτερικό της χώρας μας.

Ένα πράγμα είναι βέβαιο: το δεύτερο μοντέλο φαίνεται να επικρατεί πλέον σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες του κόσμου και όλο και περισσότερα πανεπιστήμια και εθνικές νομοθεσίες υιοθετούν, στον ένα ή στον άλλο βαθμό, την προσέγγιση αυτή.

Στην Ευρώπη, εκτός από τις χώρες που παραδοσιακά είναι πρωτοπόρες σε αλλαγές στην εκπαίδευση, όπως η Ολλανδία, η Δανία, η Σουηδία κ.λ.π., που εδώ και χρόνια έχουν υιοθετήσει το μοντέλο αυτό, τελευταία, ακόμα και άκρως συντηρητικές χώρες όσο αφορά τα εκπαιδευτικά τους συστήματα, όπως η Πορτογαλία, η Γαλλία και η Γερμανία υιοθετούν σταδιακά την κατεύθυνση αυτή.

2. Η κατάσταση στην Ελλάδα και η νέα προσέγγιση του 2009

Στην χώρα μας μέχρι το 2009, οι συζητήσεις για το πανεπιστήμιο εστιάζονταν σε εσωστρεφή ερωτήματα που δεν απασχολούσαν καμία άλλη χώρα στον κόσμο. Π.χ. τον βαθμό συμμετοχής των φοιτητών στην εκλογή του Πρύτανη και των υπολοίπων οργάνων του πανεπιστημίου, την ανάγκη ή μη ύπαρξης πανεπιστημιακού ασύλου, την συγκρότηση των εκλεκτορικών σωμάτων για τις εκλογές καθηγητών, τους έλεγχοι νομιμότητας των εκλογών των καθηγητών κ.λ.π.

Το 2009, η κυβέρνηση Παπανδρέου έθεσε το θέμα σε τελείως διαφορετική βάση. Κεντρικό σημείο της νέας προσέγγισης ήταν η προσπάθεια να αξιοποιηθούν οι εμπειρίες από τα καλύτερα δημόσια πανεπιστήμια του κόσμου στις χώρες με τις μεγαλύτερες επιτυχίες στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Για τον λόγο αυτό, πριν προχωρήσει σε νομοθετικές ρυθμίσεις, συγκρότησε μία διεθνή επιτροπή με καταξιωμένες προσωπικότητες στον διεθνή χώρο, από όλες τις ηπείρους και από τα πανεπιστήμια με την μεγαλύτερη επιτυχή πορεία τα τελευταία χρόνια. Η επιτροπή αποτελείτο από εννέα μέλη (η σύνθεση της επιτροπής είναι εδώ). Η επιτροπή υπέβαλε το πόρισμά της τον Φεβρουάριου του 2011 (το πόρισμα είναι εδώ στα Αγγλικά και εδώ στα ελληνικά).

Με βάση το πόρισμα αυτό, τις συζητήσεις και τις ανταλλαγές απόψεων που προηγήθηκαν, ένα εκτενή και ουσιαστικό διάλογο, καθώς και τις αρχές λειτουργίας των περισσοτέρων πανεπιστημίων του κόσμου που προανέφερα, διαμορφώθηκαν οι κατευθυντήριες γραμμές για τον νέο τρόπο λειτουργίας των πανεπιστημίων της χώρας.

Οι βασικές αρχές στις οποίες στηρίχθηκε η νέα αυτή προσπάθεια ήταν η αλλαγή του μοντέλου διοίκησης με την καθιέρωση συμβουλίου διοίκησης από εξωτερικά μέλη και την επιλογή από αυτά του πρυτάνεως του πανεπιστημίου και στην συνέχεια των κοσμητόρων μετά από διεθνή προκήρυξη και αξιολόγηση των υποψηφιοτήτων. Αυτό σε συνδυασμό με την πλήρη αυτοτέλεια των πανεπιστημίων, με κανόνες όμως κοινωνικής λογοδοσίας που θα ήταν εφαρμόσιμοι και αποτελεσματικοί.

3. Ο νόμος 4009/11

Τον Ιούλιο του 2011, κατατέθηκε τελικά στην Βουλή από την κυβέρνηση το σχέδιο νόμου. Το σχέδιο αυτό είχε ήδη αρκετές και ουσιώδεις διαφοροποιήσεις από τον βασικό σκελετό που είχε διαμορφωθεί, κυρίως στα εξής σημεία: η πλειοψηφία των μελών του συμβουλίου, σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, θα προερχόταν από καθηγητές του πανεπιστημίου, οι οποίοι στην συνέχεια θα εξέλεγαν την μειοψηφία των εξωτερικών μελών. Η αυτοτέλεια του πανεπιστημίου περιορίστηκε σημαντικά με την καθιέρωση ενός πανίσχυρου οργάνου ελέγχου της Αρχής Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (Α.ΔΙ.Π.). Η μισθοδοσία των καθηγητών και του προσωπικού του πανεπιστημίου δεν μεταφέρθηκε στο πανεπιστήμιο, αλλά εξακολούθησε να αφορά το κεντρικό κράτος. Τέλος, δεν καθιερώθηκε το κουπόνι του φοιτητή που θα αποτελούσε τον κινητήριο μοχλό για τον ανταγωνισμό των πανεπιστημίων και την δυνατότητα των φοιτητών να επιλέγουν το ίδρυμα στο οποίο θα σπουδάσουν.

Οι αλλαγές αυτές απονεύρωσαν ουσιαστικά σημεία του αρχικού σχεδιασμού. Διατηρήθηκαν όμως στον νόμο οι υπόλοιπες δομικές καινοτομίες που αφορούσαν αυτή καθεαυτή ύπαρξη του συμβουλίου διοίκησης, την επιλογή του πρύτανη και των κοσμητόρων με ανταγωνιστικές και όχι εκλογικές διαδικασίες, την κατάργηση των θυλάκων εξουσίας με την μορφή των τμημάτων που υφίστατο μέχρι τότε και πολλές άλλες σημαντικές και ουσιώδεις αλλαγές που αποτελούσαν τομές για την ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά ήταν ήδη καθιερωμένες πρακτικές στα περισσότερα μέρη του κόσμου.

Για την ψήφιση του νόμου –και προκειμένου να επιτευχθεί η συναίνεση με την ΝΔ, έγινε ένας ακόμα ακρωτηρισμός του αρχικού σχεδίου. Η επιλογή του πρύτανη από το Συμβούλιο μετά από διεθνή προκήρυξη, αντικαταστάθηκε με εκλογή του από τους καθηγητές. 

4. Ο χρόνος που μεσολάβησε από την ψήφιση του νόμου

Από την ψήφιση του νόμου μεσολάβησε περίπου ένας χρόνος στην διάρκεια του οποίου η Αννα Διαμαντοπούλου έκανε πολλές προσπάθειες για την εφαρμογή του στα κρίσιμα σημεία του. Αντίστοιχες ήταν οι προσπάθειες από πλευράς των διοικήσεων των πανεπιστημίων για την μη υλοποίηση των διατάξεων αυτών. Οι δεύτερες βρήκαν σημαντική υποστήριξη από τους υπουργούς που διαδέχθηκαν την Α. Διαμαντοπούλου στο Υπουργείο Παιδείας (τον πρώην πρύτανη Γ. Μπαμπινιώτη και την υπηρεσιακή υπουργό Α. Ε. Κιάου). Η αντίδραση αυτή ήταν αναμενόμενη δεδομένου ότι τα πανεπιστήμια είναι παραδοσιακά ένας από τους συντηρητικότερους θεσμούς της κοινωνίας. Εντυπωσιακή όμως ήταν και η στήριξη της κοινωνίας στις αλλαγές αυτές.

5. Η Νέα Κυβέρνηση και οι τροπολογίες ΣΥΡΙΖΑ-ΔΗΜΑΡ

Μεσολάβησαν οι δύο εκλογικές αναμετρήσεις και σχηματίσθηκε η νέα κυβέρνηση. Τα δύο από τα κόμματα που αποτελούν την νέα κυβέρνηση ήταν και οι βασικοί υποστηρικτές του ψηφισθέντος το 2011 νόμου. Η νέα κυβέρνηση έρχεται σήμερα και, με την σύμφωνη γνώμη των τριών κομμάτων που την αποτελούν, καταθέτει τροπολογίες που ουσιαστικά υιοθετούν όλες τις απόψεις των διοικήσεων των πανεπιστημίων και μεταλλάσσουν οριστικά και τελειωτικά την βασική δομή των αλλαγών, όπως αυτή είχε αρχικά σχεδιασθεί. Με τις τροπολογίες αυτές εξασθενεί ακόμη περισσότερο το συμβούλιο διοίκησης, οι κοσμήτορες εκλέγονται από τους διδάσκοντες στα πανεπιστήμια, επανέρχεται το τμήμα ως αυτοτελής διοικητική μονάδα του πανεπιστημίου κ.λ.π. Επιτυγχάνεται έτσι ο οριστικός ενταφιασμός της προσπάθειας που ξεκίνησε το 2009.

Οι προτεινόμενες αλλαγές έχουν δύο πλευρές. Η μια αφορά την ουσία της λειτουργίας του πανεπιστημίου και η άλλη αφορά την πολιτική. Όσον αφορά την ουσία, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αν ψηφισθούν οι προτεινόμενες αλλαγές, το πανεπιστήμιο επανέρχεται στην μορφή και την λειτουργία που είχε πριν από το 2009. Κατά τους διοικούντες τα πανεπιστήμια, αυτό δεν είναι αρνητικό. Δεν είμαι βέβαιος ότι αυτή είναι και η άποψη της κοινωνίας.

6. Τα κόμματα της Συγκυβέρνησης και η πολιτική τους για τα Πανεπιστήμια

Η πολιτική διάσταση όμως έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ υποστήριζαν όλο αυτό το διάστημα ότι ο νόμος θα εφαρμοσθεί και ότι αν διαπιστωθούν δυσλειτουργίες, θα διορθωθούν στην πορεία. Φαίνεται όμως, ότι υιοθέτησαν πλήρως την άποψη του τρίτου κυβερνητικού εταίρου, δηλαδή της ΔΗΜΑΡ, ότι οι αλλαγές αυτές πρέπει να γίνουν πριν καν εφαρμοσθεί ο ψηφισθείς νόμος. Επομένως, η ΔΗΜΑΡ – που πρέπει να θυμίσουμε ότι είχε καταψηφίσει τον νόμο – επέβαλε πλήρως τις απόψεις της, απόψεις που συμπίπτουν με αυτές του ΣΥΡΙΖΑ.

 Όσον αφορά τη ΝΔ, θα μπορούσε να κάνει κανείς την εξής διαπίστωση. Με τις προτεινόμενες αλλαγές, παρότι υιοθετεί την πλήρη ανατροπή των όσων ψήφισε πριν από ένα χρόνο, ικανοποιεί το εκλογικό της ακροατήριο, αφού ουσιαστικά με τις προτεινόμενες αλλαγές επανερχόμαστε στον «νόμο Γιαννάκου» που είχε ψηφίσει η ΝΔ την προηγούμενη φορά που ήταν μονοκομματική κυβέρνηση. Όχι μόνο αυτό, αλλά έχει εν τω μεταξύ καταφέρει, χωρίς να είναι στην κυβέρνηση, να δει να θεσμοθετούνται και τις δύο ρυθμίσεις που δεν κατάφερε να "περασει" την προηγούμενη φορά που ήταν κυβέρνηση: την κατάργηση του ασύλου και τον περιορισμό της συμμετοχής των φοιτητών. Πλήρης δηλαδή εφαρμογή του προγράμματος της, είτε ήταν στην κυβέρνηση, είτε δεν ήταν.

Το ΠΑΣΟΚ παρουσιάζει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον: Πέτυχε, χωρίς μεγάλο πολιτικό κόστος (αντίθετα, με πολιτικό όφελος θα έλεγα) να ψηφιστεί με ευρεία πλειοψηφία στην Βουλή (πάνω από 2/3 πράγμα πρωτοφανές) μια από τις μεγαλύτερες αλλαγές στην δομή του κράτους και στον δυσκολότερο ίσως τομέα, αυτόν των πανεπιστημίων. Μια αλλαγή από τις λίγες που πιστώθηκαν σ’ αυτό στην κατεύθυνση των διαρθρωτικών αλλαγών που τόσο ανάγκη έχει η χώρα. Το ΠΑΣΟΚ λοιπόν έρχεται σήμερα και αποδέχεται την πλήρη κατεδάφιση του νομοθετήματος αυτού –πριν καν εφαρμοστεί- για λόγους που δεν είναι εύκολα εξηγήσιμοι.

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι αυτά έχει η πολιτική. Καμία αντίρρηση. Γι’ αυτό όμως και οι πολίτες αντιμετωπίζουν τους πολιτικούς με τον τρόπο που τους αντιμετωπίζουν. Δυστυχώς, φαίνεται οτι με τετρακομματική (τουλάχιστον) συναίνεση και βουλιάζουμε και δεν αλλάζουμε.

Επίλογος

Στο φιλμ του 2006 “Lucky number Slevin” η υπόθεση εξελίσσεται γύρω από ένα “Kansas City shuffle”. Όπως λέει ο πρωταγωνιστής του έργου Bruce Willis, το «Kansas City shuffle συμβαίνει όταν, ενώ όλοι κοιτάζουν προς μια κατεύθυνση, εσύ πηγαίνεις προς την αντίθετη».

OpenGov: Οι προτάσεις μου τον Δεκέμβρη του 2010 για την καλύτερη εφαρμογή του

Tweet

Με αφορμή την συζήτηση που προκάλεσαν οι παρεμβάσεις μου για το opengov, παραθέτω τα κυριότερα σημεία των προτάσεων που υπέβαλα στα τέλη του 2010 για την βελτίωση της διαδικασίας με βάση την εμπειρία ενός χρόνου από την πρώτη εφαρμογή του.

Χρησιμοποιώντας την εμπειρία του πρώτου έτους της εφαρμογής της Ανοιχτής Διακυβέρνησης για την επιλογή υποψηφίων για την πλήρωση των κυβερνητικών θέσεων, προτείνω τα ακόλουθα:

• Η πρόσκληση για κάθε θέση να παραμένει ανοικτή για τουλάχιστον δύο εβδομάδες.
• Να υπάρχει αναλυτική περιγραφή των προσόντων που απαιτούνται για κάθε θέση, πριν προκηρυχθεί, όχι μόνο τυπικών αλλά και πολιτικών.
• Να γίνεται ρητή μνεία του μισθού για κάθε θέση που προκηρύσσεται μαζί με τυχόν πρόσθετες παροχές που τον συνοδεύουν.
•  Οι ενδιαφερόμενοι, εκτός από το βιογραφικό, να έχουν την επιλογή να αναρτήσουν ένα σύντομο βίντεο στο οποίο θα εξηγούν το ενδιαφέρον τους για την θέση και γιατί πιστεύουν ότι είναι κατάλληλοι γι’ αυτήν.
• Να ακολουθεί μια αξιολόγηση των βιογραφικών των υποψηφίων από τους αξιολογητές πάνω σε κριτήρια που θα καθοριστούν. Τα κριτήρια αυτά θα είναι μετρήσιμα, βασισμένα  στα βιογραφικά που θα υποβληθούν (Προηγούμενη εμπειρία σε ηγετικές διοικητικές θέσεις, εξακρίβωση προτέρων επιτευγμάτων (ιστορικό) εμπειρία και τα προσόντα που σχετίζονται με την ιδιαίτερη φύση της θέσης εργασίας, π.χ. όπως αποδεικνύεται από ακαδημαϊκά προσόντα ή προηγούμενη εμπειρία, ξένες γλώσσες κ.λπ.).
• Διαμόρφωση περιορισμένης λίστας (short list) των κορυφαίων υποψηφίων.
• Διαβούλευση του γραφείου του Π/Θ με τον Υπουργό που προίσταται της θέσης για την λήψη απόφασης ως προς το ποιοί θα κληθούν σε συνέντευξη (όχι περισσότεροι από 2 έως 4 υποψήφιοι).
• Συνέντευξη με τους  υποψηφίους αυτούς από το γραφείο του Π/Θ και τον εμπλεκόμενο Υπουργό (ή συνεργάτη του).
• Αν η μονάδα για την οποία το άτομο που θα επιλεγεί είναι στην ευθύνη ενός/μίας Υφυπουργού, αυτός/αυτή πρέπει να είναι αυτός/αυτή που θα εμπλέκεται στην διαδικασία επιλογής. Ο Υπουργός θα έχει πάντα το δικαίωμα της συγκατάθεσης (right of consent).

Για το πρόσωπο που θα επιλεγεί θα πρέπει επιπροσθέτως να γίνεται:
- Εξονυχιστικό “background check” (Επαφές με όλους τους πρώην εργοδότες, διερεύνηση των λόγων παραίτησης ή απόλυσης από προηγούμενες θέσεις), διερεύνηση πιθανών λόγων ακαταλληλότητας για την θέση.

• Σε περίπτωση ομοφωνίας, η επιλογή προχωρά αυτόματα. Σε περίπτωση διαφωνίας, υποβάλλεται σημείωμα στον Πρωθυπουργό.
• Ο επιλεγησόμενος υποψήφιος δεν διορίζεται αυτόματα. Το βιογραφικό του αναρτάται στο διαδίκτυο για μια εβδομάδα για πιθανά σχόλια ή αντιρρήσεις (κάτι σαν ανοικτή δημόσια ακρόαση).
• Για όλους όσους είναι στις τελικές λίστες, συντάσσεται μια λίστα κριτηρίων σύμφωνα με την οποία ξέρουν ότι θα αξιολογηθούν μετά από κάποιο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα παραμονής στην θέση. Ορισμένα από τα κριτήρια είναι μετρήσιμα κριτήρια και στόχοι που πρέπει να επιτευχθούν εντός έξι μηνών.
• Τα επιθυμητά προσόντα για κάθε θέση γίνονται δημόσια γνωστά.

Κατά την γνώμη μου, ο υποψήφιος  που θα επιλεγεί θα πρέπει να έχει όσο το δυνατόν περισσότερα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

-Να είναι γνώστης των θεμάτων του Υπουργείου και να ενστερνίζεται την πολιτική της κυβέρνησης και του Υπουργείου

Να διαθέτει τα εξής χαρακτηριστικά:

-Ικανότητες συντονισμού,  προγραμματισμού και ελέγχου του Οργανισμού
-Δυνατότητα επικοινωνίας και επαφής με τους πολίτες
-Συστηματική σκέψη
-Ικανότητες ανάλυσης των  προβλημάτων και ανάθεσής τους στο κατάλληλο πρόσωπο για  αντιμετώπιση
-Ικανότητα αντιμετώπισης των θεμάτων μέσα στο  γενικότερο πλαίσιο πολιτικής και όχι επικοινωνιακά
-Να ελέγχει τα συναισθήματά του και  να αντιλαμβάνεται και να σέβεται τα  συναισθήματα των άλλων
- Να διαθέτει ακεραιότητα χαρακτήρα, εντιμότητα και  αξιοπιστία,
- Να είναι αφοσιωμένος στο έργο του
- Να είναι υπόδειγμα κρατικού λειτουργού
-Να εμπνέει εμπιστοσύνη
-Να παρέχει εχέγγυα ικανοτήτων να κάνει ο ίδιος επιλογές προσώπων
-Να έχει πρακτικό μυαλό

- Iκανότητα να παίρνει αποφάσεις αλλά και να αντέχει στο stress.

-Να μιλά άπταιστα Αγγλικά (τουλάχιστον)

-Να έχει ευχέρεια με τις νέες τεχνολογίες

-Θα ήταν ιδιαίτερα  επιθυμητό να έχει εμπειρία και να έχει ζήσει στο εξωτερικό.

Μια πρώτη αξιολόγηση κάθε προσώπου  που επιλέγεται θα λαμβάνει χώρα έξι μήνες μετά το διορισμό. Η αξιολόγηση θα βασίζεται στα ειδικά κριτήρια με βάση τα οποία έχει επιλεγεί ο υποψήφιος.

Οι υποψήφιοι που έχουν συμπεριληφθεί στην τελική λίστα για μια θέση και δεν έχουν επιλεγεί για την συγκεκριμένη θέση, αν θέλουν, αξιολογούνται για άλλες παρεμφερείς θέσεις χωρίς να υποβάλουν αίτηση εκ νέου.