Μια άποψη για τα περιφερειακά Ιδρύματα

Tweet

Τακτικός "ηλεκτρονικός" συνομιλητής μου έστειλε την παρακάτω τοποθέτηση μιας δημοτικής παράταξης στην Κοζάνη. Δεν γνωρίζω την παράταξη ούτε τον πολιτικό της προσανατολισμό. Βρίσκω όμως ενδιαφέρουσα και μη συμβατική την τοποθέτηση και την παραθέτω όπως μου εστάλη.

Δημοτική Κίνηση «Κοζάνη -Τόπος να ζεις»

Γιατί δε συμφωνήσαμε στο ψήφισμα του Δημοτικού Συμβουλίου για το ΤΕΙ

To Δημοτικό Συμβούλιο συζήτησε προχθές για το ΤΕΙ Δ. Μακεδονίας και κατέληξε σε ένα ψήφισμα που ζητά από το Υπ. Παιδείας να μην ισχύσει η νέα μείωση εισακτέων. Αποφασίσαμε να μην ψηφίσουμε το κείμενο αυτό για τους εξής λόγους:

1) Διότι δεν καταλογίζει, εκεί που πρέπει, τις ευθύνες για το αδιέξοδο. Αρκείται στη βολική καραμέλα του αθηνοκεντρικού κράτους και δεν κατονομάζει συγκεκριμένα τους ενόχους. Θυμίζουμε στα γρήγορα πως φτάσαμε ως εδώ: Άναρχη και υπερβολική ανάπτυξη της Ανώτατης Εκπαίδευσης τη δεκαετία του 1990. Δημιουργία άλλης μιας «φούσκας», με την κακή χρήση ευρωπαϊκών κονδυλίων (προγράμματα διεύρυνσης ΑΕΙ). Υπερπαραγωγή επιστημόνων πέρα από τις πραγματικές ανάγκες της χώρας και συσσώρευση νέων ανέργων. Μεγάλη διασπορά Σχολών και Τμημάτων λόγω τοπικιστικών πιέσεων και μικροπολιτικών σχεδιασμών. (Το ΤΕΙ ΔΜ από 7000 φοιτητές και 7 Τμήματα έφτασε τους 20.000 και 17 Τμήματα.) Κανείς μακροχρόνιος οικονομικός προγραμματισμός των Ιδρυμάτων, κανείς σχεδόν έλεγχος σκοπιμότητας (παρά μόνο νομιμότητας) των δαπανών, γενική διασπάθιση, άρνηση ή εκφυλισμός οποιασδήποτε αξιολόγησης. Η κεντρική πολιτική ευθύνη προφανώς ανήκει στις Κυβερνήσεις. Υπάρχουν όμως και Συνυπεύθυνοι: Διοικήσεις Ιδρυμάτων, τοπικοί φορείς & κοινωνίες / δήμοι, βουλευτές, κόμματα (που πίεσαν για αθρόες ιδρύσεις τμημάτων), συντεχνιακός συνδικαλισμός εντός και εκτός ΑΕΙ, κλπ.

2. Διότι, δεν παίρνει θέση στο θέμα των συγχωνεύσεων και της χωροταξίας των Ιδρυμάτων. Είναι σαφές ότι οι σημερινές αλλαγές προωθούνται εσπευσμένα λόγω Τρόικας, με «λογιστικά» ή και παλαιοκομματικά κριτήρια. (π.χ η κατακόρυφη συρρίκνωση των Τμημάτων Λογιστικής και Διοίκησης Κοζάνης και η αντίστροφη εύνοια Τμημάτων της Καστοριάς αποδίδεται σε δάκτυλο Πετσάλνικου).

Όμως σε αρκετές περιπτώσεις οι μειώσεις / συγχωνεύσεις / καταργήσεις τμημάτων είναι αναγκαιότητα. Τα Ιδρύματα εδώ σπεύδουν βραδέως. Συζητούν επί χρόνια, δεν τολμούν να τα βάλουν με διάφορες ομάδες συμφερόντων (π.χ καθηγητές που δεν θέλουν να χάσουν τα γνωστικά «τους» αντικείμενα ή τα βιβλία που πωλούν), καθώς και με άλλες συντεχνίες που χάνουν τη βόλεψή τους. Όλοι έχουν τα «μαγαζάκια» τους και με αυτά πορεύονται μέχρι να τα … κλείσουν όλα μαζί.

Συναφές με τα παραπάνω είναι και η χωροταξία των πανεπιστημίων / ΤΕΙ. Στον τομέα αυτό η επαρχία «παίζει» με σοβαρές ελλείψεις. Η Αθήνα - Θεσσαλονίκη και 3-4 μεγάλες πόλεις υπερτερούν από κάθε άποψη: Υποδομές, εμπειρία, προσωπικό, καλύτερες υπηρεσίες στους φοιτητές, οικονομίες κλίμακας. Εδώ όμως μπαίνει ως ΜΕΡΙΚΟ αντιστάθμισμα η περιφερειακή πολιτική και η πρόσθετη στήριξη που περιμένει η επαρχία. ΑΥΤΟ ΟΜΩΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ. Αν τα Περιφερειακά Ιδρύματα ή τα νέα Τμήματα δεν μπορούν να εξασφαλίσουν (με πρόσθετη κρατική βοήθεια) ίδια ποιότητα σπουδών με τα κεντρικά ΑΕΙ, καλύτερα ΝΑ ΜΗ ΓΙΝΟΥΝ. Δεν θα κάνουμε εμπόριο ελπίδων με τα νέα παιδιά. Αρκετά προβλήματά τους έχουμε φορτώσει για τα επόμενα 10 χρόνια τουλάχιστον. Ας κάνει κάτι άλλο το κράτος για να στηρίξει την Κοζάνη. Αυτή η αντίληψη ότι η αδικημένη περιφέρεια έχει πάντοτε προβάδισμα έναντι του κέντρου είναι ο αδιέξοδος αντίποδας στον «αθηνοκεντρισμό», είναι ο «ανάδελφος επαρχιωτισμός» που αποτελεί βαρίδι για οποιαδήποτε χειραφέτηση της επαρχίας.

3. Διότι εστιάζει – και πάλι - σε λάθος στόχο. Όσοι ονειρεύονται να ξαναγυρίσουν στον «παλιό καλό καιρό» με τα μεγάλα νούμερα φοιτητών (και… τζίρων) είναι εκτός τόπου και χρόνου. Η επιστροφή στην προ Μνημονίου εποχή ούτε εφικτή είναι ούτε επιθυμητή.

Το σύνθημα «θέλουμε Πανεπιστήμιο - ΤΕΙ σε κάθε Περιφέρεια» είναι λάθος. Το ορθό είναι «θέλουμε ΒΙΩΣΙΜΑ περιφερειακά Ιδρύματα», εφόσον υπάρχει «χώρος» στην Ελληνική Ανώτατη Εκπαίδευση, σοβαρές προοπτικές απασχόλησης και/ή κοινωνική αναγκαιότητα. Αν ένα ΑΕΙ δεν είναι βιώσιμο, τη νύφη την πληρώνουν και τα παιδιά – θύματα που χάνουν τα χρόνια τους, αλλά και ο τοπικές κοινωνίες που επενδύουν σε υποδομές / οικοδομές και μετά μένουν μετέωρες. Ακόμη και να μην κλείσει η Κυβέρνηση ένα προβληματικό Τμήμα, θα το κλείσει η πραγματικότητα, η χαμηλή ζήτηση των αποφοίτων. Το 1/4 τουλάχιστον των Τμημάτων του ΤΕΙ Δυτ. Μακεδονίας ανήκει σ΄ αυτήν την κατηγορία των μελλοθανάτων. Στο διάστημα που ίσχυε η βάση του 10, δύσκολα σταύρωναν «πελάτη».

Είναι λυπηρό ότι το Δημοτικό Συμβούλιο ενδιαφέρθηκε κατά κόρο για τα ποσοστά μείωσης των εισακτέων και ελάχιστα για τα ποσοστά ανεργίας των αποφοίτων ΤΕΙ. Μόνο η Κίνηση κατάθεσε και επέμενε στα ποσοστά ανεργίας / ετεροαπασχόλησης που σε αρκετά Τμήματα είναι στο κόκκινο (ειδικά στις νέες ειδικότητες φτάνουν και ξεπερνούν το 50% !)

Είναι κατάντια της ελληνικής επαρχίας να εναποθέτει τις ελπίδες επιβίωσής της σε ένα Πανεπιστήμιο ή ΤΕΙ. Επιβεβαιώνει το γενικό κανόνα ότι η περιφέρεια (όπως και όλη η Ελλάδα) δεν παράγει σχεδόν τίποτα, αλλά βασίζει το ΑΕΠ στην κατανάλωση (σουβλάκια, νοίκια κλπ), ψάχνοντας συνεχώς για νέους καταναλωτές (φοιτητές, στρατιωτικές μονάδες, αστυνομικές σχολές κλπ). Και προφανώς γι’ αυτά δεν μας φταίει το Μνημόνιο.

4. Διότι δεν προσανατολίζει τις τοπικές διεκδικήσεις σε μια ρεαλιστική αντιπρόταση. Εδώ βέβαια η ευθύνη δε φορτώνεται στο Δήμο, ο οποίος μόνο ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΟ ρόλο μπορεί να παίξει. Η σχεδίαση της εκπαιδευτικής πολιτικής είναι δουλειά των Ιδρυμάτων και του Υπουργείου. Τα πρώτα επικαλούνται το θεσμοθετημένο δικαίωμα τους να αποφασίζουν (αυτοτέλεια), αλλά εμμέσως ανοίγουν την πόρτα σε κυβερνητικές παρεμβάσεις, εφόσον δεν διαθέτουν ΒΙΩΣΙΜΑ ΣΧΕΔΙΑ για την έξοδο από το τούνελ. Στα όργανα – και τους διαδρόμους των ΑΕΙ Δυτικής Μακεδονίας κυκλοφορούν διάφορα σενάρια εδώ και χρόνια που ξεκινούν από καταργήσεις Τμημάτων, αναβάθμιση ΤΕΙ σε Τεχνολ. Πανεπιστήμιο, συγχώνευση ΤΕΙ – Πανεπιστημίου κλπ κλπ. Όμως συγκεκριμένη ΜΕΛΕΤΗ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ (πολυκριτηριακή, κοστολογημένη, με επί μέρους στόχους - στάδια) δεν υπάρχει.

Τι να υποστηρίξει ο Δήμος ως αίτημα ; Τις «κόκκινες γραμμές» του κ. Μαλούτα ή τις πλειοδοσίες της κ.Νανοπούλου και των άλλων Συνδυασμών ότι «δεν θα αφήσουμε να μας κόψουν ούτε ένα φοιτητή» ; (Αυτό θυμίζει το γνωστό σύνθημα ότι «δεν θα μας κόψουν ούτε 1 λιγνιτικό MW», νούμερο που σήμερα έχει γίνει 2000 MW ! )

Εκείνο λοιπόν που μπορεί να ζητήσει ο Δήμος Κοζάνης ώστε να καταλήξει σε μια τεκμηριωμένη γνωμοδότηση - στήριξη είναι: α) δυο σοβαρές μελέτες βιωσιμότητας από το Πανεπιστήμιο και το ΤΕΙ αντίστοιχα και β) μια ευρύτερη για τη χωροταξία όλων των Πανεπιστημίων – ΤΕΙ, που αποτελεί αρμοδιότητα των Συνόδων Πρυτάνεων- Προέδρων). Αν τα θεσμικά όργανα των Ιδρυμάτων δεν συντάξουν άμεσα τις μελέτες αυτές, τότε η επέλαση «του Καλλικράτη στην Εκπαίδευση» θα γίνει χωρίς καμιά τεκμηριωμένη αντίδραση.

Κλείνοντας, τονίζουμε ότι η δαιμονοποίηση των διαφορετικών απόψεων δεν έχει θέση τούτη την ώρα (που οι περικοπές κονδυλίων στα ΑΕΙ φτάνουν το 50%). Η μεταφορά Τμημάτων προς / από τις όμορες Περιφέρειες δεν πρέπει να αποκλειστεί. Η δογματική εμμονή στα «κεκτημένα» ηχεί ευχάριστα, αλλά μπορεί να οδηγήσει εύκολα στο αντίθετο αποτέλεσμα : την πλήρη κατάρρευση Πανεπιστημίου και ΤΕΙ. Και τότε θα επιδοθούμε και πάλι στο προσφιλες κυνήγι των μαγισσών….