Πρόταση για μια αξιόπιστη διαδικασία προαγωγής καθηγητών Πανεπιστημίου

Tweet

Σε συνέχεια της προηγούμενης ανάρτησής μου, περιγράφω αναλυτικά μια διαδικασία για προαγωγή καθηγητών Πανεπιστημίου που, αν και φαίνεται πολύπλοκη, διασφαλίζει όλες τις προϋποθέσεις που είναι απαραίτητες για την επιθυμητή αξιοκρατία και διαφάνεια.

Στην διαδικασία αυτή, τέσσερις είναι οι παράγοντες που ιεραρχικά θα εμπλέκονται στις εκλογές καθηγητών: Ο Κοσμήτορας, η επιτροπή εξελίξεων της Σχολής (που θα πρέπει να συγκροτηθεί),  η επιτροπή εξελίξεων του Ιδρύματος (που θα πρέπει επίσης να συγκροτηθεί), και ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου.

Τα βήματα της διαδικασίας αυτής είναι τα εξής:

1.     Ο υποψήφιος συντάσσει τον φάκελο της υποψηφιότητάς του με συγκεκριμένες προδιαγραφές. Στις προδιαγραφές αυτές περιλαμβάνονται εκτός από την ερευνητική δραστηριότητα και την αξιολόγηση από τους φοιτητές της διδακτικής ικανότητάς του, ένα βιογραφικό σημείωμα, ένα μεσοπρόθεσμο ερευνητικό πλάνο, ένα μεσοπρόθεσμο διδακτικό πλάνο, οι χρηματοδοτήσεις έρευνας που έλαβε ώς βασικός ερευνητής ή συνερευνητής (PI και co-PI), απαρίθμηση της εποπτείας μεταπτυχιακών και διδακτορικών φοιτητών και παράθεση και σύντομη περιγραφή των τριών πλέον σημαντικών – κατά τον υποψήφιο – δημοσιεύσεών του με ανάπτυξη σε μία το πολύ σελίδα για την καθεμιά των σημαντικοτέρων επιτευγμάτων μέσω αυτής. Επίσης, προτείνονται από τον υποψήφιο έξι ονόματα επιστημόνων από άλλα πανεπιστήμια, οι οποίοι μπορούν να εκφράσουν άποψη για την ποιότητα της ερευνητικής δραστηριότητας του υποψηφίου. Για κάθε έναν από αυτούς ο υποψήφιος θα πρέπει να αναφέρει αναλυτικά εάν έχει συνεργασθεί με οποιονδήποτε τρόπο μαζί τους, αν έχει συγγράψει από κοινού ερευνητικές εργασίες, και ποια είναι η φύση της σχέσης τους (φιλική, προσωπική, επαγγελματική, δεν γνωρίζονται καθόλου).

2.     Ο φάκελος αυτός υποβάλλεται στον Κοσμήτορα της Σχολής.

3.     Στο γραφείο του Κοσμήτορα της Σχολής δημιουργείται και ένας άλλος φάκελος που περιλαμβάνει τις αξιολογήσεις των φοιτητών του υποψηφίου και έκθεση για την διαχείριση (οικονομική και μή) της ερευνητικής του ομάδας.

4.     Ο Κοσμήτορας συγκαλεί την Επιτροπή Εξελίξεων της Σχολής, η οποία αποτελείται: από ένα μέλος από κάθε Τμήμα της Σχολής και τον Κοσμήτορα (ex officio μέλος). Τα μέλη αυτά έχουν τετραετή ή πενταετή θητεία, αλλάζουν με τρόπο κυλιόμενο και ορίζονται μετά από συνεννόηση των μελών της Σχολής με τον Κοσμήτορα. (Όπως θα φανεί και στην συνέχεια, τα μέλη της επιτροπής αυτής έχουν λιγότερη εξουσία από όση κατ’ αρχήν φαίνεται να έχουν).

5.     Η επιτροπή εξελίξεων της Σχολής επιλέγει 10-15 επιστήμονες εκτός πανεπιστημίου, στους οποίους απευθύνει αίτημα για συγγραφή επιστολής αξιολόγησης του υποψηφίου. Για την διαδικασία επιλογής η επιτροπή μπορεί να συμβουλεύεται και άλλους καθηγητές από την Σχολή του υποψηφίου της ίδιας ή παρόμοιας ερευνητικής περιοχής. Οι αξιολογητές που θα αποστείλουν επιστολή θα πρέπει να είναι Καθηγητές σε κορυφαία πανεπιστήμια του εξωτερικού στην ευρύτερη επιστημονική περιοχή του υποψηφίου και όχι υποχρεωτικά στην στενή ερευνητική περιοχή του. Η επιτροπή εξελίξεων αναφέρει ρητά τις παραμέτρους με βάση τις οποίες ζητείται να αξιολογηθεί ο υποψήφιος, και να συγκριθεί με άλλους επιστήμονες σε παρεμφερή αντικείμενα και σε παρόμοιο στάδιο στην καριέρα τους. Οι παράμετροι είναι στην ευχέρεια της κάθε επιτροπής εξελίξεων, ανάλογα και με το ίδρυμα (και μπορούν να ορίζονται σε συνεννόηση και με τον Πρύτανη). Για παράδειγμα, αν ένα ίδρυμα φιλοδοξεί να γίνει το καλύτερο στον κόσμο, μπορεί στην επιστολή να τεθεί ερώτημα αν ο υποψήφιος είναι ανάμεσα στους 5 κορυφαίους στον κόσμο στο αντικείμενο. Αν το ίδρυμα είναι πιό προσγειωμένο στις απαιτήσεις του, μπορεί να ερωτηθεί αν ο υποψήφιος είναι ανάμεσα στους 5 καλύτερους στην Ευρώπη, στην ΝΑ Ευρώπη, κ.ο.κ. Είναι αυτονόητο ότι οι επιστολές είναι απόλυτα εμπιστευτικές.

6.     Στους συγγραφείς των επιστολών αποστέλλονται και οι προδιαγραφές που έχει υιοθετήσει το ίδρυμα ανάλογα με την βαθμίδα και δίνεται μία προθεσμία για απάντηση.

7.     Όταν συγκεντρωθεί ένας σημαντικός αριθμός επιστολών, ορίζεται ημερομηνία στην οποία ο υποψήφιος θα δώσει ανοικτή ομιλία για την έρευνα του. Την οργάνωση της ομιλίας αυτής έχει το μέντορας του υποψηφίου (ή ο παλαιότερος Καθηγητής στην Σχολή του υποψηφίου). Η ημερομηνία για την διάλεξη αυτή θα πρέπει να επιλέγεται με τρόπο ώστε να μπορούν να συμμετέχουν τα μέλη της Επιτροπής Εξελίξεων της Σχολής και ο μεγαλύτερος δυνατός αριθμός καθηγητών του Τμήματος.

8.     Μετά το τέλος της ομιλίας, ο Πρόεδρος του Τμήματος συντάσσει έκθεση προς τον Κοσμήτορα της Σχολής, στην οποία περιγράφει τα κύρια στοιχεία της ομιλίας (παρουσίαση του υποψηφίου, ερωτήσεις και απαντήσεις που έδωσε ο υποψήφιος κ.λ.π.). Η επιστολή αυτή κατατίθεται στον Κοσμήτορα και γίνεται μέρος του εσωτερικού φακέλου για τον υποψήφιο.

9.     Σε σύντομο χρονικό διάστημα από την ολοκλήρωση της διαδικασίας αυτής, ορίζεται ημερομηνία στην οποία συγκαλούνται όλοι οι καθηγητές του Τμήματος της ίδιας και των ανωτέρων βαθμίδων προς την βαθμίδα στην οποία θα προαχθεί ο υποψήφιος. Στην συνάντηση αυτή, είναι διαθέσιμα για τους καθηγητές αντίγραφο της έκθεσης του Προέδρου του Τμήματος, του εσωτερικού φακέλου, του εξωτερικού φακέλου και των επιστολών που έχουν αποσταλεί εν τω μεταξύ. Γίνεται εκτενής ανταλλαγή απόψεων και σχολιασμός σε σχέση με την υποψηφιότητα. Στο τέλος της συνάντησης ο μέντορας του υποψηφίου συντάσσει πρακτικό της συνάντησης με τα κυριότερα σημεία από αυτήν. Τα έγγραφα που προαναφέρθηκαν παραμένουν στην διάθεση των καθηγητών του Τμήματος στο γραφείο του Κοσμήτορα. Κάθε καθηγητής μπορεί να επισκεφθεί το γραφείο του Κοσμήτορα και να τα συμβουλευθεί, χωρίς όμως να έχει το δικαίωμα να κάνει αντίγραφα ή να τα πάρει στο γραφείο του. Η δυνατότητα αυτή υφίσταται για δύο εβδομάδες μετά την πραγματοποίηση της συνάντησης των καθηγητών.

10.  Μέσα στο διάστημα των δύο αυτών εβδομάδων, κάθε καθηγητής του Τμήματος θα πρέπει να καταθέσει γραπτά την αξιολόγησή του (θετική ή αρνητική) με αιτιολόγησή της στο γραφείο του Κοσμήτορα. Κανείς καθηγητής δεν μπορεί να αξιολογήσει τον υποψήφιο αν δεν έχει παραστεί στην συνάντηση των καθηγητών ή αν δεν έχει περάσει από το γραφείο του Κοσμήτορα για να συμβουλευθεί τους φακέλους του υποψηφίου.

11.  Στην συνέχεια, η Επιτροπή Εξελίξεων της Σχολής συνεδριάζει και εξετάζει όλα τα διαθέσιμα στοιχεία που προαναφέρθηκαν (εσωτερικός και εξωτερικός φάκελος που αφορούν τον υποψήφιο, πρακτικά για την συνεδρίαση της Σχολής, συστατικές επιστολές, αξιολογήσεις των καθηγητών του τμήματος). Με βάση την συζήτηση στην επιτροπή, ο Κοσμήτορας διαμορφώνει την εισήγησή του. Η εισήγηση δεν απηχεί υποχρεωτικά τις απόψεις της πλειοψηφίας της Επιτροπής Εξελίξεων, αποτελεί την άποψη του Κοσμήτορα, για την οποία όμως ο τελευταίος έχει λάβει υπ’ όψη του τις απόψεις που αντηλλάγησαν στην συνεδρίαση της επιτροπής.

Εναπόκειται στην κρίση της επιτροπής εξελίξεων το ποιά βαρύτητα θα δοθεί στις αξιολογήσεις των καθηγητών του τμήματος, και το πόσες αρνητικές αξιολογήσεις θεωρούνται αρκετές, ώστε να θέτουν τέλος στο ζήτημα της εξέλιξης.

12.  Η εισήγηση του Κοσμήτορα που προαναφέρθηκε μαζί με όλους τους φακέλους και το υλικό που υπάρχει διαθέσιμο (συστατικές επιστολές, πρακτικά, εκθέσεις, εισηγήσεις, ψήφοι των καθηγητών κ.λ.π.) προωθούνται προς την Επιτροπή Εξελίξεων του Πανεπιστημίου.

13.  Η Επιτροπή Εξελίξεων του Πανεπιστημίου αποτελείται από ένα μέλος κάθε Σχολής του Πανεπιστήμιου (όσον αφορά την θητεία και τα μέλη της επιτροπής ισχύουν τα αντίστοιχα που αναφέρθηκαν για την Επιτροπή Εξελίξεων της Σχολής).

14.  Η επιτροπή αυτή έχει την ευχέρεια (όχι όμως και την υποχρέωση αν κρίνει ότι αυτό δεν απαιτείται) να ζητήσει επιπλέον συστατικές επιστολές, όπως επίσης και διευκρινίσεις ή να κάνει συγκεκριμένα ερωτήματα για τον υποψήφιο. Έχει επίσης την ευχέρεια να προσκαλέσει τον υποψήφιο σε συνέντευξη.

15.  Η επιτροπή με βάση όλα τα διαθέσιμα στοιχεία διαμορφώνει εισήγηση προς τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου.

16.  Ο Πρύτανης του Πανεπιστήμιου αφού μελετήσει όλα τα διαθέσιμα στοιχεία του φακέλου, συναντά τον υποψήφιο και στην συνέχεια υποβάλει πρόταση προς το Συμβούλιο του Πανεπιστημίου. Ο Πρύτανης δεν δεσμεύεται από καμιά από τις προηγούμενες εισηγήσεις. Αν το κρίνει σκόπιμο, έχει δικαίωμα να ζητήσει και άλλες συστατικές επιστολές ή να προβεί σε οποιεσδήποτε άλλες ενέργειες για να σχηματίσει καλύτερη γνώμη για τον υποψήφιο. Στην συνάντησή του με τον υποψήφιο του ανακοινώνει και την πρόταση που προτίθεται να υποβάλει στο Συμβούλιο του Πανεπιστημίου.

17.  Το Συμβούλιο του Πανεπιστημίου έχει την τελική ευθύνη και αποφασίζει για το αν θα αποδεχθεί ή όχι την εισήγηση του Πρυτάνεως. Η απόφαση του Συμβουλίου είναι και η οριστική όσο αφορά τον υποψήφιο.

18.  Το Συμβούλιο δεν δεσμεύεται από την εισήγηση του Πρυτάνεως αν και δεν υπάρχει στην ουσία λόγος να μην κάνει δεκτή την εισήγηση αυτή. Όμως έχει την ευχέρεια να το κάνει, αν έτσι κρίνει.

Είναι φανερό ότι η διαδικασία που περιέγραψα, περιλαμβάνει όλες τις απαραίτητες δικλείδες αξιοκρατίας και διαφάνειας. Είναι επίσης σαφές ότι ο Κοσμήτορας και ο Πρύτανης έχουν αποφασιστικές αρμοδιότητες που όμως  είναι εξαιρετικά δύσκολο να οδηγήσουν σε αυθαιρεσίες. Φυσικά, ούτε ο Πρύτανης ούτε ο Κοσμήτορας εκλέγονται από τους καθηγητές για να έχουν εκλογική βάση και να επηρεάζονται στις αποφάσεις τους απο αυτές.