Η Πρόταση Παπανδρέου το '95 για την αναθεώρηση του 16

Tweet

Με αφορμή την συζήτηση στην Βουλή για την αναθεώρηση του 16, βρήκα στα αρχεία μου το δελτίο τύπου της πρότασης του Υπουργείου Παιδείας για την αναθεώρηση του 16 το 1995 (Υπουργός Γ. Α. Παπανδρέου και ΓΓ ο υπογράφων). Το παραθέτω ως συνεισφορά στην ιστορία του θέματος αλλά και την παρούσα συζήτηση.

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Αθήνα, 30 Μαΐου 1995

Προτάσεις προς την Επιτροπή Αναθεώρησης Συντάγματος
της Βουλής των Ελλήνων

Η ανθρωπότητα βρίσκεται εν μέσω επαναστατικών, ιστορικών και τεχνολογικών αλλαγών.

Αποτελεί μοναδική ιστορική ευκαιρία να κινητοποιήσουμε τον ελληνισμό ώστε να αξιοποιήσει τις νέες πρακτικές που διανοίγονται.

Είναι επίσης ανάγκη να διασφαλίσουμε ότι όλοι οι πολίτες της χώρας μας θα έχουν εκείνα τα απαραίτητα εφόδια ώστε να αντιμετωπίσουν τις σύγχρονες προκλήσεις.

Είναι ανάγκη να κατοχυρώσουμε τις προϋποθέσεις που θα εγγυώνται την ισότιμη συμμετοχή της Ελλάδας και του κάθε Έλληνα στις επερχόμενες εξελίξεις.

Βασική προϋπόθεση είναι η παιδεία. Κοινή πια είναι η παραδοχή ότι η παιδεία αποτελεί σήμερα πρώτιστο παράγοντα στην έκβαση κάθε κοινωνικής και πολιτικής εξέλιξης.

Χρέος της πολιτείας είναι να διασφαλίσει:

• παιδεία άριστης ποιότητας
• την εξασφάλιση ίσων ευκαιριών πρόσβασης όλων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, σύμφωνα με τις ικανότητες του καθενός και χωρίς διακρίσεις κοινωνικές, οικονομικές, φυλετικές, φύλου, πολιτικών πεποιθήσεων, θρησκευτικές ή άλλες.
• την δυνατότητα δια βίου εκπαίδευσης και συνεχούς κατάρτισης

Καθοριστικό ρόλο στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα θα παίξουν τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Πρέπει να συμβάλλουν:

στην αυτογνωσία του ελληνισμού και στην αποσαφήνιση και ενίσχυση ενός νέου ρόλου και μιας νέας ταυτότητας της Ελλάδας ως φάρο διαχρονικών αξιών και πολιτισμού

στην δυναμική και δημιουργική παρουσία της ελληνικής παιδείας και του απανταχού ελληνισμού σε ένα νέο διαπολιτιστικό γίγνεσθαι της Ευρώπης, των Βαλκανίων και της Μεσογείου

στην ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, την ανάπτυξη, την ποαραγωγή επαγγελματιών με σύγχρονες ειδικότητες, και την διασφάλιση των προϋποθέσεων για δημιουργική απασχόληση μετά την αποφοίτηση

στην συμμετοχή μας στις τεχνολογικές επαναστάσεις και την παραγωγή τεχνολογικών καινοτομιών

στην προετοιμασία της νέας γενιάς και γενικότερα της κοινωνίας στην αντιμετώπιση του τεράστιου οικολογικού και περιβαλλοντικού προβλήματος στην κατανόηση και μελέτη άλλων λαών και πολιτισμών από την ελληνική νεολαία.

στην προσφορά τεχνογνωσίας, υπηρεσιών και εξειδικευμένης γνώσης στους θεσμούς της πολιτείας, την Βουλή, το κράτος, την αυτοδιοίκηση, τους κοινωνικούς και παραγωγικούς φορείς

στην αναδιάρθρωση του ίδιου του εκπαιδευτικού μας συστήματος έχοντας υπόψη τις τεχνολογικες αλλαγές και ιδιαίτερα την επανάσταση της πληροφορικής

στην ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών με την παραγωγή γνώσεων και κριτικά σκεπτόμενων πολιτών.


Αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος

Διαπιστώνοντας τις ανάγκες και τη ζήτηση που υπάρχει στην Ελληνική κοινωνία για τριτοβάθμια εκπαίδευση και λαμβάνοντας υπόψη τις διεθνείς εξελίξεις στον τομέα αυτό προτείνουμε την αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος.

Στόχοι της αναθεώρησης πρέπει να είναι:

• η διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης
• η απελευθέρωση της δημόσιας εκπαίδευσης με την απεξάρτηση από γραφειοκρατικούς και πελατειακούς κρατικούς μηχανισμούς.
• η ευελιξία και προσαρμοστικότητα
• η αποκέντρωση, αυτοδιοίκηση, αυτονομία - με παράλληλη συσχέτιση με πραγματικές ανάγκες
• η αξιοποίηση τοπικής ή περιφερειακής πρωτοβουλίας
• η αξιολόγηση - διαπίστωση ως εγγύηση ποιότητας από ανεξάρτητο και επιστημονικά έγκυρο φορέα
• οι πιο σύνθετες διαβαθμίσεις σε τίτλους και επαγγελματικές ικανότητες ώστε να ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες της αγοράς
• η ενίσχυση της διαεπιστημονικότητας των σπουδών και προσαρμογή στο συνεχώς εξελισσόμενο γνωστικό πεδίο
• η μεγαλύτερη προσφορά εκπαίδευσης αξιοποιώντας την πρωτοβουλία και άλλων δημόσιων φορέων
• η προσέλκυση νέων πόρων
• η αξιοποίηση του ελληνισμού της διασποράς

Προτάσεις για την Αναθεώρηση του Συντάγματος

Για την επίτευξη αυτών των στόχων, αξιοποιώντας και τις διεθνείς εμπειρίες και πρακτικές:

• Παρέχεται η δυνατότητα δημιουργίας ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης όχι μόνο στο κράτος αλλά και στους ΟΤΑ και σε άλλα ΝΠΔΔ.
• Καθιερώνεται, συνταγματικά, η πιστοποίηση και αξιολόγηση των ιδρυμάτων ώστε να διασφαλίζεται η ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Θεσμοθετείται ανεξάρτητη αρχή.
• Καταργούνται τα στεγανά του εκπαιδευτικού συστήματος στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με την εξασφάλιση της κινητικότητας των φοιτητών και την καθιέρωση συστήματος μεταφοράς πιστωτικών μονάδων.
• Αίρεται ο αναχρονιστικός διαχωρισμός της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε Ανώτατη και Ανώτερη, που υπάρχει μόνο στη χώρα μας και έχει δημιουργήσει αρκετά προβλήματα.
• Δίνεται η δυνατότητα υιοθέτησης νέων μορφών οργάνωσης που θα ενισχύσουν την αυτοδιοίκηση και ευελιξία των πανεπιστημίων.
• Παρέχεται η δυνατότητα λειτουργίας ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο εξωτερικό ως ισότιμα των Ελληνικών Ιδρυμάτων.

Συγκεκριμένα:
• Αντιμετωπίζεται για πρώτη φορά, συνολικά το πρόβλημα της παροχής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα μας. Έτσι, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για παροχή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από ιδρύματα που παρέχουν σπουδές, η διάρκεια και οι στόχοι των οποίων, ποικίλουν. (Μονοετή, διετή, τριετή και τετραετή προγράμματα σπουδών). Διατηρείται όμως ο δημόσιος χαρακτήρας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Προκειμένου να αντιμετωπιστεί η μεγάλη ζήτηση στη χώρα μας για τριτοβάθμια εκπαίδευση θα παρέχεται η δυνατότητα ίδρυσης και άλλων ιδρυμάτων που θα παρέχουν τριτοβάθμια εκπαίδευση. Εκτός από το κράτος τέτοια ιδρύματα θα μπορεί να ιδρύει η Νομαρχιακή, Τοπική και Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση, καθώς και άλλα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Αυτό θα δώσει την δυνατότητα εξεύρεσης πρόσθετων πόρων για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οι ρυθμίσεις αυτές θα δώσουν επίσης την δυνατότητα κινητοποίησης και συμμετοχής τόσο των τοπικών κοινωνιών όσο και του Ελληνισμού της Διασποράς. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι θα αναχαιτισθεί η φυγή των νέων στο εξωτερικό, ενώ θα δοθεί η δυνατότητα επανόδου αυτών που ήδη σπουδάζουν στο εξωτερικό. (25.000 μόνο το 1993).

• Το κράτος, μέσω μιας συνταγματικά κατοχυρωμένης ανεξάρτητης διοικητικής αρχής (το Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας), θα πιστοποιεί και θα αξιολογεί τα ιδρύματα αυτά ώστε να διασφαλίζεται η ποιότητα της παρεχόμενης από αυτά εκπαίδευσης εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα τα επαγγελματικά δικαιώματα των πτυχιούχων τους, ανάλογα με την ποιότητα και το χρόνο σπουδών που παρέχουν. Παράλληλα, θα σταματήσει η ίδρυση πανεπιστημίων και τμημάτων χωρίς την ύπαρξη των προϋποθέσεων εκείνων που είναι απαραίτητες για την σωστή λειτουργία τους. Η συνταγματική κατοχύρωση της λειτουργίας ανεξάρτητης διοικητικής αρχής, η πλειοψηφία της οποίας θα αποτελείται από καθηγητές πανεπιστημίου αναγνωρισμένου κύρους, για την εποπτεία της λειτουργίας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης θα διασφαλίσει την ακαδημαϊκή λειτουργία της.

• Μία άλλη καινοτομία των προτάσεων είναι ότι με την υιοθέτησή τους καταργούνται τα στεγανά του εκπαιδευτικού συστήματος στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Θα παρέχεται πια η δυνατότητα κινητικότητας των φοιτητών μέσα στο σύστημα ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους. Αυτό θα γίνει με την καθιέρωση του συστήματος της μεταφοράς πιστωτικών μονάδων. Φυσικά, θα εξασφαλισθούν όλες εκείνες οι προϋποθέσεις που είναι απαραίτητες για την διασφάλιση της σωστής εφαρμογής ενός τέτοιου συστήματος.

• Μέσα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θα καθορίζεται σαφώς ο ρόλος και οι στόχοι των ιδρυμάτων που ανήκουν σ’αυτήν. Έτσι, τα πανεπιστήμια θα διατηρήσουν τον ιδιαίτερο ρόλο τους, ρόλο που έχουν και στο ισχύον Σύνταγμα και θα εξακολουθούν να απολαμβάνουν όλων των προνομίων που αυτό τους παρέχει. Προκειμένου όμως να μπορέσουν να ανταγωνισθούν στο διεθνές περιβάλλον πρέπει να παρέχεται η δυνατότητα να υιοθετήσουν νέες μορφές οργάνωσης που θα ενισχύει την αυτοδιοίκηση και ευελιξία τους.
Τα πανεπιστήμια επίσης θα έχουν τη δυνατότητα ίδρυσης παραρτημάτων τους.

• Αντιμετωπίζεται στην ουσία του το πρόβλημα των ΤΕΙ αφού δίνεται η δυνατότητα τόσο σε αυτά όσο και στα άλλα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης να παρέχουν πτυχία το επίπεδο των οποίων, όπως και τα επαγγελματικά δικαιώματα που θα απορρέουν από αυτά να καθορίζεται από την ανεξάρτητη διοικητική αρχή μετά από πιστοποίηση και αξιολόγηση.
Σε αυτό το σημείο χρειάζεται να τονισθεί ότι μεγαλύτερη ευθύνη στον ορισμό των επαγγελματικών δικαιωμάτων και των προϋποθέσεων για την άσκηση ενός επαγγέλματος χρειάζεται να αναλάβουν οι ίδιοι οι επαγγελματικοί φορείς. Η διαπίστωση ή πιστοποίηση των γνώσεων για την άσκηση ενός επαγγέλματος πρέπει απαραιτήτως να φύγει από την αρμοδιότητα της ακαδημαϊκής κοινότητας.

• Δίνεται η δυνατότητα λειτουργίας ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο εξωτερικό ως ισότιμα των Ελληνικών Ιδρυμάτων. Τα ιδρύματα αυτά πιθανόν να λειτουργούν από φορείς της ελληνικής διασποράς ή ως παραρτήματα Ελληνικών Πανεπιστημίων (π.χ. Hellenic College και Πανεπιστήμιο Αλεξάνδρειας).



Οι προτάσεις αυτές αποτελούν μια νέα φιλοσοφία για την λειτουργία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα μας. Η υιοθέτησή τους θα δημιουργήσει όλες εκείνες τις προϋποθέσεις που είναι απαραίτητες για τον εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού συστήματος και την εναρμόνισή του με τις νέες διεθνείς αντιλήψεις για την τριτοβάθμια εκπαίδευση.