Η αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων

Tweet

Η πίεση των δανειστών μας για την μείωση του προσωπικού στον δημόσιο τομέα φέρνει και πάλι στην επικαιρότητα το θέμα της αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων.

(Δυστυχώς, το φέρνει σε λάθος χρόνο και με λάθος αιτία. Δεν είναι όμως η μόνη αναγκαία διαρθρωτική αλλαγή στο κράτος που γίνεται έτσι άγαρμπα).

Πρόσφατα, μου ζητήθηκε να συμπληρώσω την φόρμα αξιολόγησης υπαλλήλου που είχε συνεργαστεί για ένα διάστημα μαζί μου στο υπουργείο παιδείας. Η φόρμα αξιολόγησης ζητούσε την βαθμολόγηση του υπαλλήλου σε μια σειρά από δραστηριότητες (τις παραθέτω στο τέλος) σε κλίμακα από 1-10 και μια συνολική αξιολόγηση.

Κατά την γνώμη μου, ο τρόπος αξιολόγησης που έχει υιοθετηθεί πάσχει στην ρίζα του και θα οδηγηθεί σε αδιέξοδο, αν δεν αναθεωρηθεί άμεσα. Ακόμα χειρότερα, αν εφαρμοστεί,  θα προκαλέσει έντονες αδικίες.

Στην συνέχεια, καταγράφω τα σημεία της διαφωνίας μου και μια πρόταση που μπορεί να βοηθήσει σε ενα ουσιαστικό και δικαιότερο σύστημα αξιολόγησης.

Ξεκινώ με μια γενική παρατήρηση: στα κριτήρια αξιολόγησης ζητείται να δοθεί μία βαθμολογία από 1 έως 10 από κάθε αξιολογητή για τον αξιολογούμενο. Η απαίτηση αυτή είναι όχι μόνο αδόκιμη, αλλά και άδικη για τους καλύτερους από τους αξιολογούμενους, ιδιαίτερα όταν αυτοί θα διαγωνιστούν μελλοντικά για την κατάληψη κάποιας θέσης ευθύνης. Οι αξιολογητές έχουν διαφορετικές εμπειρίες, διαφορετικά κριτήρια αξιολόγησης, αλλά και διαφορετική αυστηρότητα στην αξιολόγησή τους. Αν οι ίδιοι δεν έχουν αξιολογηθεί ως αξιολογητές, η σύγκριση τόσο ανόμοιων αξιολογήσεων είναι ανέφικτη. Ιδιαίτερα μάλιστα όταν στο ελληνικό δημόσιο έχει επικρατήσει η πρακτική να βαθμολογούνται όλοι με 10 για λόγους "ισότητας".

Επιπροσθέτως, η κλίμακα από το 1 έως το 10 είναι εξαιρετικά λεπτομερής για τον σκοπό που χρησιμοποιείται. Μία κλίμακα με τρεις ή τέσσερις το πολύ διαβαθμίσεις (π.χ. άριστος, καλός, μέτριος, κακός) θα ήταν περισσότερο χρήσιμη αν και φοβάμαι ότι και πάλι όλοι θα κρίνονταν άριστοι.

Ο καλύτερος τρόπος συγκριτικής αξιολόγησης  δεν είναι μέσω απόλυτων βαθμολογιών σε κλίμακα 1 έως 10.  Είναι η συγκριτική αποτίμηση των ικανοτήτων του υπαλλήλου σε σχέση με τους υπαλλήλους με τους οποίους ο αξιολογών   έχει συνεργαστεί κατά την διάρκεια της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας από θέσεις διοικητικής ευθύνης και η τοποθέτησή τους σε ένα εκατοστιαίο σημείο μιας κλίμακας αξιολόγησης σε σύγκριση με τους υπολοίπους.  Στην περίπτωση αυτή θα έπρεπε ο αξιολογών να σημειώσει ότι κατατάσσει τον υπάλληλο π.χ. στο ανώτερο 30% των υπάλληλων με τους οποίους είχε συνεργαστεί και ήταν προϊστάμενός τους. Προφανώς έτσι ο αξιολογών δεν θα μπορούσε να ισοπεδώσει την αξιολόγηση βαθμολογώντας όλους με 10 (γιατί τότε θα κατέτασσε όλους όσους αξιολογούσε στο ανώτερο 1% των υπαλλήλων και θα είχε πρόβλημα να εξηγήσει ποιοί είναι οι υπόλοιποι 99%!!!).
Με τον τρόπο αυτό, θα είχαμε και μια άμεση (και εύκολη) αξιολόγηση και των αξιολογητών (που στην Ελλάδα δεν έχουμε παράδοση επιλογής τους, αλλά ούτε και αξιολόγησής τους).

Αυτά, για τα βασικά.  Υπάρχουν και άλλα που δεν είναι εδώ ο κατάλληλος χώρος να αναπτυχθούν.


ΥΓ. Οι τομείς που ζητείται η αξιολόγηση του υπάλληλου σε κλίμακα 1-10:

I. ΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
1. Επαγγελματική επάρκεια (θεωρητική κατάρτιση, ειδικές γνώσεις και εμπειρία).
2. Ικανότητα εφαρμογής των γνώσεων και της εμπειρίας κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του.
3. Σφαιρική γνώση του αντικειμένου του φορέα (Υπουργείου, αυτοτελούς δημόσιας υπηρεσίας ή ν.π.δ.δ.).

II. ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ
4. Ενδιαφέρον και αφοσίωση στην εργασία.
5. Πρωτοβουλία - Καινοτομίες, εκπόνηση σχετικών με την υπηρεσία μελετών, άρθρων ή προτάσεων και βράβευση τέτοιων εργασιών.
6. Ανάληψη ευθυνών.

IIΙ. ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ
7. Συμπεριφορά προς πολίτες. Εξυπηρέτηση του κοινού.
8. Επικοινωνία και συνεργασία με συναδέλφους και άλλες υπηρεσίες.

IV. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
9. Ποιότητα και ποσότητα εργασίας.
10. Ικανότητα να προγραμματίζει, οργανώνει, συντονίζει και ελέγχει τις εργασίες του.

Ακυρώσεις εκλογών καθηγητών και οι σχέσεις καθηγητών-πολιτικών και των άλλων ελίτ της κοινωνίας

Tweet

Αφορμή για την ανάρτηση αυτή μου έδωσε μήνυμα που έλαβα και το οποίο με ενημέρωνε για την δημοσίευση στο ΦΕΚ της επανόδου δύο καθηγητών του τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας (ΦΕΚ 1381, 31/12/2012, Τεύχος Τρίτο).

Σύμφωνα με το ΦΕΚ, ο Υπουργός Παιδείας έκανε δεκτή την αίτηση θεραπείας των δύο ενδιαφερομένων και ανακάλεσε την πράξη ακύρωσης της εκλογής τους που είχα υπογράψει.

Αυτό αποτελεί συνέχεια της ανάκλησης δύο άλλων πράξεων ακύρωσης εκλογών από την προηγούμενη υπουργό Παιδείας που επίσης είχα υπογράψει (η μια αφορούσε βουλευτή και σήμερα υπουργό).

Ισως υπάρχουν και άλλες ακυρώσεις που δεν έχουν υποπέσει στην αντίληψή μου.

Κατ' αρχήν, θα πρέπει να σημειώσω ότι δεν γνωρίζω προσωπικά κανέναν από τους καθηγητές, των οποίων την εκλογή έχω ακυρώσει, ούτε τους έχω ποτέ συναντήσει (πλην του βουλευτή). Επομένως, τόσο οι ενέργειες μου τότε όσο και η σημερινή ανάρτηση δεν αφορούν τα συγκεκριμένα πρόσωπα, αλλά τις διαδικασίες. Η απόφαση που έλαβα τότε ήταν αποτέλεσμα τεκμηριωμένων εισηγήσεων της υπηρεσίας του Υπουργείου και ενδελεχούς διερεύνησης  των στοιχείων από την νομική σύμβουλο του κράτους. Απέφυγα να συναντήσω τους ενδιαφερόμενους παρότι οι τελευταίοι το επεδίωξαν διότι τότε η απόφασή μου δεν θα ήταν αποκλειστικά το αποτέλεσμα αντικειμενικής αξιολόγησης των φακέλλων. Για τους ίδιους λόγους, αγνόησα και όλες τις προσπάθειες παρεμβάσεων που έγιναν από υψηλά ιστάμενα πρόσωπα της ελληνικής ελίτ. Μερικά μάλιστα πολύ (μα πολύ) υψηλά.

Πώς μπορεί να ερμηνεύσει λοιπόν κανείς τις ανακλήσεις αυτές, όταν μάλιστα έγιναν από υπουργούς που προήρχοντο από διαφορετικά κόμματα και μάλιστα κορυφαία στελέχη των κομμάτων αυτών;

Η καλύτερη εκδοχή είναι ότι έκανα λάθος και κακώς ακύρωσα τις εκλογές αυτές. Μακάρι να ήταν έτσι, έστω και αν αυτό θα έδειχνε δική μου ανικανότητα. Πώς όμως μπορεί να έγινε αυτό όταν οι περιπτώσεις είναι τόσο πολλές, και σε όλες η υπηρεσία και η νομική σύμβουλος του κράτους είχαν, εγγράφως και τεκμηριωμένα, εισηγηθεί ακύρωση; Επιπλέον, για τις ακυρώσεις αυτές το σκεπτικό της υπηρεσίας και της νομικού συμβούλου του κράτους το οποίο απεδέχθην (αφού επείσθην και ίδιος για την ορθότητα της εισήγησης) ήταν αναρτημένα στο διαδίκτυο και ο καθένας μπορεί να αξιολογήσει. Αντίθετα, πουθενά δεν υπάρχουν διαθέσιμες οι εισηγήσεις της υπηρεσίας και των νομικών συμβούλων του κράτους για τις ανακλήσεις των ακυρώσεων (αν υπάρχουν).

Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τα παραπάνωΑπό τα παραπάνω δεν είναι ιδιαίτερα ευχάριστη για τον τρόπο που χειρίζονται τα θέματα οι δημόσιοι λειτουργοί που έχουν υποχρέωση να υπηρετούν την νομιμότητα.

ΥΓ. Παραθέτω και την επιστολή που έλαβα γιατί νομίζω ότι έχει αξία -πέραν της ενημέρωσης (δεν δημοσιοποιώ τα στοιχεία του αποστολέα γιατί δεν έχω τέτοια εξουσιοδότηση).


Αγαπητέ κ. συνάδελφε,

Σας αποστέλλω συνημμένα το ΦΕΚ βάσει του οποίου επανέρχονται στο Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας του ΕΚΠΑ δύο από τα απολυθέντα το 2010 μέλη του. Τα άτομα αυτά ως γνωστό, είχαν απολυθεί κατά την περίοδο που διατελέσατε υφυπουργός Παιδείας. Δυστυχώς η περίοδος εκείνη, με την απόλυτα -κατά τη δική μου γνώμη- δικαιολογημένη ευαισθησία και ταχύτητα που ενεργήσατε κατά της αναξιοκρατίας, ως υπεύθυνο πολιτικό και ακαδημαϊκό πρόσωπο, φαίνεται ότι ανήκει στο παρελθόν. Εκείνο που αυτή τη στιγμή διακρίνω, με την απόφαση του κ. υπουργού της Παιδείας να επαναφέρει τα προαναφερθέντα άτομα στο Παν/μιο, είναι ότι οι αναξιοκρατικές πρακτικές που κυριαρχούσαν στο χώρο της πολιτικής και της πανεπιστημιακής ζωής και οι διάφορες καταστροφικές συνέπειες αυτών των πρακτικών για το μέλλον της ανώτατης εκπαίδευσης δεν έχουν εκλείψει σε μια περίοδο κατά την οποία η χώρα μας γενικά και τα πανεπιστήμιά μας ειδικά έχουν ανάγκη από μια ριζική κάθαρση από τις φαύλες πρακτικές του πριν από τη γένεση της οικονομικής κρίσης παρελθόντος.

Με τις ευχές μου για Καλή Χρονιά και με την εκτίμησή μου,

Τα εξωτερικά μέλη των Συμβουλίων Διοίκησης των Πανεπιστημίων

Tweet

Τα Συμβούλια Διοίκησης στα πανεπιστήμια και στα ΤΕΙ αποτελούν την μεγαλύτερη ίσως αλλαγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μετά τον Ν.1268/82. Και αυτό γιατί αποτελούν την απαρχή μιας νέας αντίληψης για το πανεπιστήμιο και την σχέση του με την κοινωνία.

Πολλοί κατηγόρησαν την κυβέρνηση Παπανδρέου και την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας για καθυστέρηση στην αλλαγή του νόμου για τα πανεπιστήμια. Και ενδεχομένως είχαν δίκιο, αν λάβει κανείς υπόψη του τις εξελίξεις των τελευταίων τριών χρόνων. Χρειάστηκε όμως περισσότερο από ένα χρόνο για να αλλάξει η ατζέντα της συζήτησης για τις αλλαγές στο πανεπιστήμιο.  Πολύ πριν αναλάβω υπουργικά καθήκοντα το 2009, είχα διατυπώσει την πεποίθηση ότι οι αντεγκλήσεις για το αν τα πεζοδρόμια στον περιβάλλοντα χώρο των πανεπιστημίων περιλαμβάνονται στο άσυλο και για το αν οι αιώνιοι φοιτητές θα έπρεπε να διαγραφούν, ήταν ανούσιες και αδιέξοδες.  Η λύση αυτών -και άλλων παρομοίων προβληματών θα έπρεπε να είναι η συνέπεια μιας συνολικότερης αλλαγής. Πίστευα  ότι έπρεπε να μεταβούμε στην ουσιαστική συζήτηση για τον ρόλο των πανεπιστημίων και πώς θα έπρεπε να διοικούνται για να εκπληρώνουν καλύτερα τον ρόλο τους στην κοινωνία. Η αλλαγή της ατζέντας δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Χρειάστηκε σχεδόν ένας χρόνος για να γίνει. Και εδραιώθηκε με την ομιλία Παπανδρέου στους Δελφούς.

Όταν  ο τότε πρωθυπουργός στην ομιλία του στους Δελφούς στις 26/9/2010 αναφέρθηκε στην σημασία της αλλαγής στον τρόπο διοίκησης των πανεπιστημίων με την υιοθέτηση των Συμβουλίων Διοίκησης, κανείς δεν πίστευε ότι αυτό θα γινόταν.

Δυστυχώς, οι αιτιάσεις για τους περιορισμούς του συντάγματος, οι αντιδράσεις των διοκήσεων των πανεπιστημίων αλλά και η πολιτική ατολμία οδήγησαν σε Συμβούλια με πλειοψηφία καθηγητών προερχομένων από εσωτερικές εκλογές.  

Οι αντιδράσεις των διοικήσεων των πανεπιστημίων, ειδικά στην αλλαγή αυτή, διατηρήθηκε μέχρι πρόσφατα. Τελικά, φαίνεται ότι όλοι οι αντιδρώντες επικεφαλής πανεπιστημίων και ΤΕΙ αναγκάστηκαν να συμβιβαστούν με την ιδέα και προχώρησαν στις εκλογές των εσωτερικών μελών. Τα περισσότερα ιδρύματα ολοκλήρωσαν την σύνθεση των συμβουλίων με τις επιλογές των εξωτερικών μελών.

Η ανάρτηση αυτή έχει ως στόχο να αναδείξει μια ενδιαφέρουσα πτυχή και εξέλιξη για τα πανεπιστημιακά πράγματα που απορρέει από τα χαρακτηριστικά των προσώπων που επελέγησαν ως εξωτερικά μέλη σε πολλά ιδρύματα.

Οι προαναφερθείσες αντιδράσεις αλλά και οι πρόσφατες αλλαγές στην σχετική νομοθεσία οδήγησαν τα εσωτερικά μέλη του πανεπιστημίου να επιλέξουν σε πολλές περιπτώσεις ως εξωτερικά μέλη, σχεδόν αποκλειστικά, καθηγητές από πανεπιστήμια του εξωτερικού. Αυτό εκπληρώνει το ένα σκέλος της βασικής φιλοσοφίας του συμβουλίου διοίκησης: του σπασίματος της εσωστρέφειας των ελληνικών πανεπιστήμιων με άμεση συμμετοχή στην διοίκησή τους, πανεπιστημιακών μεν, αλλά ανθρώπων που γνωρίζουν τους τρόπους που λειτουργεί ακαδημαϊκά ένα καλά οργανωμένο και σωστά διοικούμενο πανεπιστήμιο και τους έχουν βιώσει σε εξαιρετικά για τον σκοπό αυτό περιβάλλοντα. (Ανεκπλήρωτος, σε μεγάλο βαθμό, έμεινε ο δεύτερος στόχος, να αποτελέσει το συμβούλιο τον συνδετικό κρίκο μεταξύ των πανεπιστημίων και της κοινωνίας, μέσω της εκλογής και μη πανεπιστημιακών).

Είναι ενδεχόμενο έτσι να επιτευχθεί ένας από τους σημαντικότερους στόχους των γενικώτερων αλλαγών που επιχειρήθηκαν την διετία 2009-2011 στα πανεπιστήμια, αυτός δηλαδή της αντιστροφής της πρακτικής της εσωστρέφειας. Η αντιστροφή αυτή επιχειρήθηκε με τον νόμο με την συμμετοχή καθηγητών από το εξωτερικό στα εκλεκτορικά σώματα, με την δυνατότητα ταυτόχρονης κατοχής θέσης ΔΕΠ σε ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια (dual appointments), κτλ. Να ενισχυθεί δηλαδή η εξωστρέφεια των ελληνικών πανεπιστημίων για να διοχετευθεί σε αυτά ο ακαδημαϊσμός που τόσο δυστυχώς λείπει αφού η εσωστρέφεια τα έχει οδηγήσει σε λογική λειτουργίας δημοσίων υπηρεσιών.

Τα περισσότερα από τα εξωτερικά μέλη που έχουν επιλεγεί για τα πανεπιστήμια της χώρας και είναι καθηγητές στο εξωτερικό ενδεχομένως δεν έχουν πείρα από διοίκηση. Είναι όμως βέβαιο ότι γνωρίζουν πολύ καλά τι σημαίνει ακαδημαϊκό ήθος και ακαδημαϊκές πρακτικές. Και αυτό ελπίζω να το μεταφέρουν στα ελληνικά πανεπιστήμια.

Έστω και μόνο αυτό να καταφέρουν, θα έχουν προσφέρει πάρα πολλά στην χώρα. Είμαι όμως αισιόδοξος ότι θα προσφέρουν πολύ περισσότερα από αυτά.

Κλείνοντας θα ήθελα να συγχαρώ όσους έχουν εκλεγεί ως εσωτερικά μέλη στα περισσότερα πανεπιστήμια και ΤΕΙ, γιατί με τις επιλογές τέτοιων εξωτερικών μελών, απέδειξαν ότι υπάρχουν Έλληνες πανεπιστημιακοί που έχουν την δυνατότητα να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων αν τους δοθεί το κατάλληλο πλαίσιο και δεν υποχρεώνονται να λειτουργούν στην μιζέρια της καθημερινής γραφειοκρατίας.