Ευρώ ή Δραχμή: Είναι αυτό το πραγματικό δίλημμα;

Tweet

Στα διεθνή μέσα ενημέρωσης, αλλά και στους ακαδημαϊκούς και οικονομικούς κύκλους, το ερώτημα ευρώ ή δραχμή συζητείται ευρύτατα, ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα.

Στην Ελλάδα, η συζήτηση για το θέμα αυτό είναι περιορισμένη και εξαντλείται σε καταστροφολογία κυρίως από τους υποστηρικτές της παραμονής στο ευρώ.

Το επιχείρημα ότι, κυρίως για την Ελλάδα αλλά και δευτερευόντως για την ΕΕ, η επιστροφή στην δραχμή θα είχε –σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα- ευεργετικά αποτελέσματα, αποκτά όλο και περισσότερους υποστηρικτές διεθνώς. Στην χώρα μας, η συζήτηση αυτή, όπως έχω υποστηρίξει επανειλημμένα, δεν έγινε ποτέ νηφάλια και με αντιπαράθεση των ουσιαστικών επιχειρημάτων της κάθε πλευράς. Αντίθετα, όσο αυξάνουν στις δημοσκοπήσεις τα ποσοστά υπέρ της παραμονής στο Ευρώ τόσο αποφεύγεται η ουσιαστική συζήτηση.

Είναι όμως πράγματι αυτό το δίλημμα που απαιτεί άμεση απάντηση για την πορεία της χώρας; Μετά από πολλή σκέψη, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το δίλημμα ευρώ ή δραχμή, ενώ είναι ουσιαστικό όσο αφορά την οικονομική ανάλυση, αποπροσανατολίζει όσον αφορά το μέλλον της χώρας.

Ας υιοθετήσουμε προς στιγμήν την άποψη ότι, με καθαρά οικονομικούς όρους, είναι συμφερότερο για την  Ελλάδα να επιστρέψει στην δραχμή. Σε μια τέτοια περίπτωση, με την δομή του κράτους στην Ελλάδα, πιστεύει κανείς ότι είναι δυνατόν να εφαρμοσθούν και να αποδώσουν όλες εκείνες οι πολιτικές που ενισχύουν το εγχείρημα από οικονομική άποψη;

Η απάντηση πιστεύω ότι είναι αρνητική. Η επιλογή επιστροφής σε εθνικό νόμισμα, που ανατρέπει εκ βάθρων τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η οικονομία στην Ελλάδα, θα μπορούσε να είναι επιτυχής μόνο αν υπήρχε μία ισχυρή διοίκηση με επικεφαλής στελέχη ικανά να δρομολογήσουν τις ουσιαστικές διαρθρωτικές αλλαγές που η χώρα έχει ανάγκη για να έχει επιτυχία το εγχείρημα. Αυτό δυστυχώς δεν συμβαίνει, ούτε σε επίπεδο διοικητικής δομής της χώρας, ούτε σε επίπεδο πολιτικής, στρατιωτικής, δικαστικής, οικονομικής και πνευματικής ηγεσίας. Η επιστροφή στην δραχμή, επομένως, είναι πιθανόν να οδηγούσε μια,  ενδεχομένως, σωστή θεωρητικά οικονομική πολιτική σε αποτυχία λόγω αδυναμίας σωστής εφαρμογής της. Αποτυχία χειρότερη ίσως από αυτήν που παρατηρούμε σήμερα στην προσπάθεια να μείνουμε στο ευρώ.

Δεν είναι τυχαίο ότι η συζήτηση στην Ελλάδα για τα μνημόνια περιορίζεται στην ανταλλαγή απόψεων για το δίκαιο ή όχι των οικονομικών υποχρεώσεων και αγνοεί πλήρως όλες τις διαρθρωτικές παρεμβάσεις που προβλέπουν (θα προσπαθήσω να τις καταγράψω σε μελλοντική ανάρτηση). Αξίζει να σημειωθεί ότι οι διαρθρωτικές παρεμβάσεις που προβλέπονται στα μνημόνια δεν προήλθαν από διαπραγμάτευση της χώρας με τους δανειστές μας, αλλά επιβλήθηκαν από αυτούς. Η Ελληνική πλευρά δεν αντέδρασε, όχι γιατί συμφωνούσε αλλά γιατί τις θεωρούσε ήσσονος σημασίας. Ίσως και αυτός είναι ο λόγος που οι διαρθρωτικές αυτές αλλαγές δεν προχώρησαν ποτέ, αλλά και γιατί πολλές από τις οικονομικές προβλέψεις αστόχησαν.

Για να αντιληφθούμε το μέγεθος του προβλήματος, αρκεί να σκεφθούμε τι θα επακολουθούσε από μια μονομερή καταγγελία του μνημονίου (ενδεχομένως ορθή με καθαρά οικονομικούς όρους), που θα συνοδευόταν από μια πολιτική διορισμών, προστασίας των προνομίων ισχυρών κοινωνικών ομάδων, ισοπεδωτικής ομοιομορφίας στην λειτουργία του κράτους, διαιώνιση των πρακτικών που υφίστανται στην δικαιοσύνη, στην εκπαίδευση, στην υγεία κτλ.

Πολλοί στο εξωτερικό αναφέρονται στην αντίφαση που παρατηρείται στην στάση των Ελλήνων ψηφοφόρων, επισημαίνοντας ότι από την μια η πλειοψηφία τάχθηκε εναντίον του μνημονίου και από την άλλη, σε πολύ υψηλά ποσοστά, εμφανίζεται να υποστηρίζει την παραμονή της χώρας στο ευρώ. Η απορία αυτή, εύλογη κατ' αρχήν, παραγνωρίζει μία σημαντική παράμετρο. Την απροθυμία της πλειοψηφίας (;) του ελληνικού λαού, αλλά και των εκφράσεών του (πολιτικών, συνδικαλιστικών κτλ), να αποδεχθούν τις διαρθρωτικές αλλαγές που χρειάζεται η χώρα για να γίνει ανταγωνιστική. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος της αδυναμίας της κυβέρνησης Παπανδρέου, αλλά και της κυβέρνησης Παπαδήμου που ακολούθησε, όπως και αυτής που θα έρθει μετά τις εκλογές της 17^ης Ιουνίου να πείσει τον Ελληνικό λαό ότι οι οικονομικές θυσίες του έχουν αντίκρυσμα. Χωρίς τις διαρθρωτικές αυτές αλλαγές, η επιλογή οποιασδήποτε οικονομικής πολιτικής δεν θα υπόκειται στις θετικές ή αρνητικές οικονομικές παραμέτρους που αυτή έχει, αλλά στην αδυναμία εφαρμογής της.

Και επειδή όλοι μιλούν για διαρθρωτικές αλλαγές αποφεύγοντας να τις κατονομάσουν ας απαρριθμήσουμε μερικές: δίκαιο φορολογικό σύστημα-καταπολέμηση της φοροδιαφυγής; εκσυγχρονισμός δημόσιας διοίκησης; εξυγίανση συστήματος υγείας; Μεταρρύθμιση δικαστικού συστήματος και ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης; άνοιγμα των επαγγελμάτων; Αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων; πλήρης    διαφάνεια; αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας; μηχανοργάνωση των υπηρεσιών; εξάλειψη προνομίων ισχυρών κοινωνικών ομάδων; ανασυγκρότηση του κράτους; πάταξη της γραφειοκρατίας; Εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος με συγχώνευση τραπεζών κλπ.

Συμπερασματικά, το δίλημμα ευρώ ή δραχμή δεν μπορεί να απαντηθεί ουσιαστικά, αν προηγουμένως δεν απαντηθεί το δίλημμα ναι ή όχι στις διαρθρωτικές αλλαγές.  Μία προς μία. Η απάντηση όμως δεν μπορεί να δοθεί από την κορυφή και τις ηγεσίες των κομμάτων. Χρειάζεται να δοθεί από τους πολίτες.  Με όποιο τρόπο κριθεί κατάλληλος ώστε, αν είναι θετική, να υποστηριχθεί στην συνέχεια από αυτούς. Αυτό δεν έγινε στις εκλογές της 6ης Μαΐου, ούτε φαίνεται ότι θα γίνει στις εκλογές της 17ης Ιουνίου. Γιατί δεν αποτελεί μέρος της πολιτικής αντιπαράθεσης που φαίνεται να περιορίζεται στο εύκολο δίλημμα Ναι ή όχι στην Ευρώπη και το ευρώ. Χωρίς μια απάντηση από τον ελληνικό λαό στο κρίσμο ερώτημα των διαρθρωτικών αλλαγών, η οποιαδήποτε συζήτηση αφορά οικονομικές πολιτικές δεν θα έχει αξία.