Πριν από μερικές ημέρες, ο ΠΘ Α. Τσίπρας χρησιμοποίησε για πρώτη φορά την ώρα του Πρωθυπουργού για να απαντήσει σε ερώτηση του Σ. Θεοδωράκη για την Παιδεία.
Αφορμή, οι αλλαγές που φέρνουν σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης οι ρυθμίσεις που ψηφίστηκαν με την διαδικασία του επείγοντος στην Βουλή.
Θεωρώ υποχρέωσή μου να σχολιάσω τα σημαντικότερα σημεία της ομιλίας του ΠΘ λόγω της προηγούμενης εμπλοκής μου στα της διοίκησης της Παιδείας και της όποιας εμπειρίας έχω αποκομίσει από την ενασχόλησή μου με τα θέματα Παιδείας.
Η ομιλία του ΠΘ έχει ενδιαφέρον για 4 λόγους:
Αφορμή, οι αλλαγές που φέρνουν σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης οι ρυθμίσεις που ψηφίστηκαν με την διαδικασία του επείγοντος στην Βουλή.
Θεωρώ υποχρέωσή μου να σχολιάσω τα σημαντικότερα σημεία της ομιλίας του ΠΘ λόγω της προηγούμενης εμπλοκής μου στα της διοίκησης της Παιδείας και της όποιας εμπειρίας έχω αποκομίσει από την ενασχόλησή μου με τα θέματα Παιδείας.
Η ομιλία του ΠΘ έχει ενδιαφέρον για 4 λόγους:
- Παντελής έλλειψη αναφοράς σε στοιχεία: Οι μόνοι αριθμοί που συναντά κανείς στην ομιλία του ΠΘ είναι χρονολογίες και αριθμοί νόμων. Ένα από τα μεγάλα μειονεκτήματα της χώρας μας είναι η απουσία πολιτικής βασισμένης σε στοιχεία (evidence based policies). (Δυστυχώς, αυτό είναι ένα γενικότερο σύμπτωμα που συναντάται σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής). Θα ήταν χρήσιμο να αναζητήσει κανείς ανάλογες συζητήσεις στην Βουλή άλλων χωρών και να διαπιστώσει την διαφορετική προσέγγιση που ακολουθείται εκεί.
- Παντελής έλλειψη αναφοράς σε οποιασδήποτε μορφής αξιολόγηση των διατάξεων προηγούμενων νόμων που πρέπει, κατά την γνώμη του, «κατεπειγόντως» να διορθωθούν, πριν προχωρήσει στην κατ’ αυτόν απαιτούμενη «διόρθωση».
- Οι αναφορές του στα πρότυπα και πειραματικά σχολεία, αλλά και στα συμβούλια των πανεπιστημίων.
- Η ιδεολογική κάλυψη των προωθούμενων αλλαγών.
Στην συνέχεια, παραθέτω τις απόψεις που διατυπώθηκαν από τον ΠΘ στην συνεδρίαση της Βουλής και τα δικά μου σχόλια επ’ αυτών.
Για διευκόλυνση του αναγνώστη, έχω χωρίσει την τοποθέτηση του ΠΘ σε 11 ενότητες, ανάλογα με τα θέματα που έθιξε στην πρωτολογία και δευτερολογία του.
1. Για τον τρόπο ψήφισης του ν. 4009/2011
ΠΘ: Ο ν.4009 ψηφίστηκε το 2011 ... χωρίς καμία ουσιαστική συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων.
Σχόλιο ΙΠ: Για τον ν.4009/2011 έγινε διάλογος που κράτησε δύο περίπου χρόνια. Υπήρξε δημόσια διαβούλευση με όλους τους δυνατούς τρόπους. π.χ. α) Διακομματική επιτροπή παιδείας στην Βουλή. Η επιτροπή αυτή θεσμοθετήθηκε και λειτούργησε για πρώτη φορά το 1995 επί υπουργίας Γ. Παπανδρέου). Ήταν η πρώτη φορά που λειτούργησε από τότε με πλήθος συνεδριάσεων. β) Επανειλημμένες συζητήσεις στην Σύνοδο Πρυτάνεων γ) Πολλαπλές συναντήσεις με φορείς της πανεπιστημιακής κοινότητας δ) συζητήσεις στο Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας, ε) διαβούλευση στο διαδίκτυο με τεράστια ανταπόκριση. (Στην ανοικτή διαβούλευση για την Εθνική Στρατηγική για την Ανώτατη Εκπαίδευση (29/11/10-14/1/11) κατεγράφησαν 359 σχόλια! Ακόμα και στις σχετικές αναρτήσεις στο μπλογκ μου http://panaretos.blogspot.gr/2011_07_01_archive.html, διατυπώθηκαν 120 σχόλια! (παρά το ότι είχα εν τω μεταξύ αποχωρήσει από την κυβέρνηση.
Αντιστρέφοντας τον ισχυρισμό του ΠΘ, θα έλεγα ότι ήταν η πρώτη φορά που νόμος για την παιδεία συζητήθηκε τόσο λεπτομερώς και τόσο εξαντλητικά.
ΠΘ: Ήταν ο πρώτος νόμος που ψηφίστηκε από τα τρία κόμματα τότε που μετέπειτα σχημάτισαν την Κυβέρνηση, το ΠΑΣΟΚ, τη Νέα Δημοκρατία και το ΛΑΟΣ.
Σχόλιο ΙΠ: Ακριβής ο ισχυρισμός, αλλά λανθασμένη η πολιτική ερμηνεία του: Ο ν.4009 ψηφίστηκε από τόσο ευρεία πλειοψηφία, όχι γιατί τα κόμματα αυτά επρόκειτο στην συνέχεια να συνεργασθούν. Η ευρεία πλειοψηφία δεν έχει καμιά σχέση με τα οικονομικά θέματα, τα μνημόνια και τις όποιες πολιτικές ακολουθήθηκαν. Ο λόγος που ο νόμος αυτός ψηφίστηκε με τόσο ευρεία πλειοψηφία ήταν η μεγάλη πίεση της κοινωνίας προς τους βουλευτές να αλλάξουν τα πράγματα στα πανεπιστήμια. Η πίεση αυτή ήταν τόσο ισχυρή που, όπως μπορεί να διαπιστώσει όποιος είχε μελετήσει και μετρήσεις της εποχής εκείνης, επεκτεινόταν στους ψηφοφόρους και των κομμάτων που δεν τον ψήφισαν, ακόμα και του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΚΕ. Η κοινή γνώμη τότε απαιτούσε ριζικές αλλαγές στα πανεπιστήμια, γιατί η εμπειρία της ήταν ότι πολλά πράγματα δεν λειτουργούσαν με τον τρόπο που έπρεπε και τα πτυχία των νέων παιδιών δεν είχαν το αντίκρυσμα που όλοι θα ήθελαν.
2. Συμβούλια
ΠΘ: Η κατάργηση των συμβουλίων ιδρύματος είναι επείγουσα λόγω της εκρηκτικής κατάστασης που έχει δημιουργηθεί στα πανεπιστήμια, εξαιτίας της δυνατότητας που τους δίνει ο νόμος να εμπλέκονται ανοιχτά στο ακαδημαϊκό όσο και στο διοικητικό έργο.
Σχόλιο ΙΠ: Την γνώμη μου και τις αντιρρήσεις μου για την δομή και την λειτουργία των συμβουλίων των πανεπιστημίων -με τον τρόπο που θεσμοθετήθηκαν- την έχω εκφράσει επανειλημμένα, π.χ. στις αναρτήσεις http://panaretos.blogspot.gr/2015/03/blog-post_75.html και http://panaretos.blogspot.gr/2015/03/blog-post_2.html). Η όποια κριτική όμως μπορεί να κάνει κανείς για τα συμβούλια δεν πρέπει με κανένα τρόπο να οδηγεί στην κατάργησή τους. Και ούτε βέβαια υπάρχει κάποια εκρηκτική κατάσταση στα πανεπιστήμια εξ αιτίας των συμβουλίων. Αντίθετα, θα έλεγα ότι έχουν ελαττωθεί οι προστριβές που υπήρχαν τον πρώτο χρόνο λειτουργίας τους.
ΣΣ: Αντιλαμβάνομαι ότι τελικά «αναβλήθηκε» η κατάργηση. Και το επείγον;
ΠΘ: Ο ρόλος που δίνει ο ν.4009 στα συμβούλια ιδρύματος είναι ρόλος διαλυτικός.
Σχόλιο ΙΠ: Αυτός είναι ένας γενικευμένος αφορισμός. Δεν έχει καμιά τεκμηρίωση, ούτε ένδειξη. Θα έλεγα ότι είναι σύνθημα και όχι πολιτικό επιχείρημα.
ΠΘ: Τα συμβούλια ιδρύματος ήταν το όχημα, προκειμένου να επιβληθούν στο πανεπιστήμιο δίδακτρα, προκειμένου να επιβληθεί η έμμεση διαχείριση των πανεπιστημίων από ιδιώτες.
Σχόλιο ΙΠ: Και εδώ δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να τεκμηριώνει αυτόν τον ισχυρισμό. Πρόκειται πάλι για πολιτικό σύνθημα, χωρίς ουσιαστικά επιχειρήματα. Και εν πάσει περιπτώσει απαγορεύεται από το Σύνταγμα. Μάλλον έωλο το επιχείρημα.
ΠΘ: Σας πληροφορώ ότι η συντριπτική πλειοψηφία της ακαδημαϊκής κοινότητας δεν επιθυμεί αυτές οι εκλογές να γίνουν υπό την κηδεμονία των συμβουλίων, όπως συνέβη τα δύο προηγούμενα χρόνια.
ΠΘ: Τα συμβούλια -και αυτό είναι πρωτοφανές στον κόσμο- με βάση το νόμο μπορούν κατά το δοκούν να αποκλείσουν υποψηφιότητες (για Πρύτανη).
Σχόλιο ΙΠ: Και πάλι ισχυρισμός χωρίς στοιχεία. Αντίθετα, τα στοιχεία δείχνουν ότι είναι πρωτοφανές στον κόσμο τα συμβούλια να ΜΗΝ αποκλείουν υποψηφίους. Στα περισσότερα δε πανεπιστήμια που λειτουργούν συμβούλια, αυτά όχι μόνο μπορούν να αποκλείσουν υποψηφίους, αλλά έχουν και την τελική αρμοδιότητα επιλογής του Πρύτανη. Πρόκειται για σαφές σφάλμα σε σχέση με τα πραγματικά δεδομένα (factual error) που διαπράττει εδώ ο ΠΘ, μάλιστα όπου βαφτίζεται η μέρα νύχτα.
ΠΘ: Είναι πάμπολλες οι καταγγελίες από ανθρώπους που δεν έχουν σχέση με το ΣΥΡΙΖΑ, με πλούσιο ακαδημαϊκό έργο, οι οποίοι απερρίφθησαν από τα συμβούλια επειδή οι πεποιθήσεις τους και η άποψή τους για το πανεπιστήμιο δεν ταυτίζονταν με το πνεύμα του ν.4009.
Σχόλιο ΙΠ: Μπορεί κάποιο συμβούλιο να έκανε λάθος σε κάποια επιλογή. Παραλείπει όμως ο ΠΘ να αναφέρει ότι μόνο τρεις υποψήφιοι μπορούσαν να επιλεγούν από το συμβούλιο για να αξιολογηθούν από τους καθηγητές του ιδρύματος. Οι ψηφοφορίες που ακολούθησαν σε όλα τα ιδρύματα απέδειξαν ότι οι επιλεγέντες ως υποψήφιοι είχαν σημαντική απήχηση μεταξύ των καθηγητών.
ΠΘ: Τα συμβούλια ... φτιάχνουν δικούς τους εσωτερικούς κανονισμούς χωρίς να ρωτούν κανέναν.
Σχόλιο ΙΠ: Και αυτή η αναφορά είναι, νομίζω, ανακριβής. Η νομοθεσία προέβλεπε συγκεκριμένες διαδικασίες και – αν δεν κάνω λάθος – έγκριση του όποιου κανονισμού και από το Υπουργείο Παιδείας.
3. Ηλεκτρονική ψηφοφορία
ΠΘ: Η μαζικότητα (με το προηγούμενο σύστημα) σε ό,τι αφορά τα μέλη ΔΕΠ ήταν διασφαλισμένη.
Σχόλιο ΙΠ: Υπάρχουν τα στοιχεία συμμετοχής των καθηγητών σε εκλογές με την ηλεκτρονική ψηφοφορία και με το παλαιό σύστημα. Δείχνουν τα στοιχεία αυτά ότι με το παλαιό σύστημα η συμμετοχή των καθηγητών ήταν μεγαλύτερη; Ας δημοσιοποιήσει η κυβέρνηση τα στοιχεία για να ελεγχθεί ο ισχυρισμός του ΠΘ.
ΠΘ: (με την ηλεκτρονική ψηφοφορία) δεν διασφαλίζεται το αδιάβλητο, ούτε η μυστικότητα.
Σχόλιο ΙΠ: Υπάρχουν συγκεκριμένες περιπτώσεις που έχει καταγραφεί καταστρατήγηση του αδιάβλητου ή έλλειψη μυστικότητας; Ποιες είναι αυτές; (αν υπάρχουν). Τεχνικά, και το ένα και το άλλο μπορεί ίσως να συμβεί. Θα πρέπει όμως να ανακοπεί η πρόοδος απλά και μόνο γιατί υπάρχει ένα τέτοιο ενδεχόμενο; Αν υπήρχε τέτοια πρόθεση, δεν θα το είχε δοκιμάσει κάποιος, ιδαίτερα την πρώτη περίοδο εφαρμογής της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας όταν η ένταση ήταν μεγάλη;
4. Συμμετοχή των φοιτητών και αιώνιοι φοιτητές
ΠΘ: Για πρώτη φορά η εκπροσώπηση των φοιτητών συναρτάται με το ποσοστό συμμετοχής τους στην καθολική ψηφοφορία.
Σχόλιο ΙΠ: Ανακριβές. Υπήρχε στον ν.3549/2007 και μάλιστα απέτυχε παταγωδώς.
ΠΘ: Εμείς προσπαθούμε να φέρουμε τη (φοιτητική) συμμετοχή σε συνάρτηση με την παρουσία τους στην ψηφοφορία. Και αυτό, πιστέψτε με, είναι ό,τι σημαντικότερο μπορεί να κάνει κανείς, προκειμένου να απεμπλακεί από το πατρονάρισμα των φοιτητικών παρατάξεων και των φοιτητοπατέρων, όπως λέτε.
Σχόλιο ΙΠ: «Πιστέψτε με»! Γιατί ο ΠΘ επικαλείται την προσωπική του αυθεντία; Συνάδει η άποψή του με την μέχρι σήμερα εμπειρία;
Κατ’ αρχήν η προσέγγιση αυτή είχε δοκιμασθεί και στο παρελθόν, αν δεν κάνω λάθος, επί υπουργίας Γιαννάκου. Και η συμμετοχή των φοιτητών τότε, από όσο θυμάμαι ήταν πενιχρή και μάλιστα περιοριζόταν κυρίως στους συνδικαλιστές φοιτητές. Ήταν φυσικό να συμβαίνει κάτι τέτοιο δεδομένου ότι, με την εξαίρεση των συνδικαλιστών, οι περισσότεροι φοιτητές δεν είχαν ακούσει καν τα ονόματα των υποψηφίων, ούτε έδειχναν διάθεση να το κάνουν.
Υπάρχει όμως και ένα ουσιαστικότερο πρόβλημα. Η φοιτητική συμμετοχή και η εκπροσώπηση στα όργανα διοίκησης στο παρελθόν χρησιμοποιήθηκε κυρίως ως όργανο εξουσίας ομάδων φοιτητών και όχι ως δημοκρατική έκφραση της πλειοψηφίας των φοιτητών. Τα παραδείγματα είναι αναρίθμητα. Από πρακτορεία ταξιδίων που έφτιαχναν συνδικαλιστές φοιτητές, μέχρι την εκμετάλλευση κυλικείων και την εκλογή ή μη καθηγητών, ανάλογα με τις απόψεις κάποιων ισχυρών παραγόντων των φοιτητικών παρατάξεων.
Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να κάνω και μια παρατήρηση. Είναι λάθος να χαρακτηρίζονται οι συνδικαλιστές φοιτητές ως εκπρόσωποι των κομμάτων στα πανεπιστήμια. Δυστυχώς, η εμπειρία έχει δείξει ότι πολλοί από αυτούς χρησιμοποιούσαν την κομματική αναφορά ως μανδύα για την προώθηση δικών τους προσωπικών επιδιώξεων, συμφερόντων και στρατηγικών.
ΠΘ: Το αιώνιο θέμα των αιώνιων φοιτητών, κατά την άποψή μας είναι ένα αιωνίως επικοινωνιακό θέμα, αλλά αιωνίως πρακτικά ανύπαρκτο.
Σχόλιο ΙΠ: Συμφωνώ με τον ΠΘ ότι το θέμα αυτό έχει επικοινωνιακά στοιχεία. Παραλείπει όμως να αναφέρει τα εντόνως ακαδημαϊκά στοιχεία. Ότι δηλαδή ο φοιτητής, ιδιαίτερα σε ένα σύστημα που χρηματοδοτείται αποκλειστικά από το κράτος, θα πρέπει να έχει και κίνητρα, αλλά και πίεση να ολοκληρώνει τις σπουδές του στον συντομότερο δυνατό χρόνο. Η εικόνα φοιτητών οι οποίοι εμφανίζονται να περνούν ένα μάθημα στην χάση και στην φέξη και να ολοκληρώνουν τις σπουδές τους σε 10 ή 15 χρόνια αποτελεί μία άκρως αρνητική αντικειμενική αξιολόγηση των ελληνικών πανεπιστημίων. Το επιχείρημα για κάποιους εργαζομένους φοιτητές είναι, αντίθετα, αυτό που έχει επικοινωνιακό χαρακτήρα. Ποτέ δεν έχει τεκμηριωθεί ο πραγματικός αριθμός των φοιτητών που καθυστερούν υπερβολικά τις σπουδές τους επειδή εργάζονται. Και θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς γιατί το θέμα των εργαζομένων φοιτητών είναι πρόβλημα στην Ελλάδα, όπου η παιδεία είναι δωρεάν, ενώ δεν είναι πρόβλημα σε χώρες με δίδακτρα – και, μάλιστα, με υψηλά δίδακτρα – όπου οι κανόνες φοίτησης είναι σαφώς προδιαγεγραμμένοι.
Τέλος, ένα σχόλιο για το τεχνικό θέμα ότι δηλαδή «ελάχιστα ιδρύματα είχαν τεχνικά τη δυνατότητα να προχωρήσουν σε διαγραφές». Ο τρόπος επίλυσης του προβλήματος θα ήταν απλός (και κοινωνικά δίκαιος) ώστε να μην διαγραφούν φοιτητές που πραγματικά εργάζονται. Οι φοιτητές να υποχρεούνται στην αρχή του κάθε εξαμήνου σε εγγραφή στο πανεπιστήμιο. Όποιος φοιτητής, εργαζόμενος ή μη, ενδιαφέρεται πραγματικά για τις σπουδές του θα έκανε τουλάχιστον μία εγγραφή στην αρχή του εξαμήνου ή του έτους. (Αυτό θα μπορούσε για διευκόλυνση να γίνεται και ηλεκτρονικά, μέσω του συστήματος Εύδοξος διανομής συγγραμμάτων). Μη εγγραφή θα σήμαινε ότι δεν θα ήταν η εργασία που προκαλεί καθυστέρηση στις σπουδές, αλλά η αδιαφορία. Και τους εργαζόμενους αιώνιους φοιτητές πρέπει να βοηθήσει ένα κοινωνικό κράτος. Αδιάφορους όμως αιώνιους φοιτητές δεν χρειάζεται ένα σωστό εκπαιδευτικό σύστημα.
5. Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία
ΠΘ: Αυτό που κάνει η Κυβέρνηση, είναι να διαχωρίζει τα πρότυπα από τα πειραματικά, όπως ίσχυε για δεκαετίες στη χώρα μας.
Σχόλιο ΙΠ: Ο διαχωρισμός αυτός είναι κατά την γνώμη μου σωστός και καλώς γίνεται. Αν δεν υπήρχε η δήλωση του Υπουργού Παιδείας περί «ρετσινιάς για την αριστεία», δεν θα είχα καμιά αντίρρηση στην αλλαγή αυτή. Και παρά το γεγονός ότι – προς τιμήν του – έχει, εν τω μεταξύ, ανακαλέσει ουσιαστικά την άποψη αυτή, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε μια μεγάλη μερίδα της αριστεράς (φοβάμαι και όχι μόνο) η ομοιομορφία -και όχι η ενίσχυση της αριστείας και του ανταγωνισμού- είναι η επικρατούσα θεώρηση για το εκπαιδευτικό σύστημα.
Σε αντίθεση με τον ΠΘ, την κυβέρνηση αλλά και πολλούς αριστερούς, πιστεύω ότι, κυρίως σε μικρές περιοχές, τα πρότυπα σχολεία θα έπρεπε να είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. Είχα υποστηρίξει δημόσια στο παρελθόν ότι θα ήταν χρήσιμο όλα τα δυσπρόσιτα σχολεία να ήταν σχολεία αριστείας με ειδικά επιλεγμένους εκπαιδευτικούς και ειδικό μισθολόγιο και όχι σχολεία διερχομένων εκπαιδευτικών για συσσώρευση μορίων. Αυτό θα επέτρεπε στους μαθητές των σχολείων αυτών να αποκτήσουν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τα παιδιά του κέντρου (που έχουν πολλές άλλες δυνατότητες εκπαίδευσης). Η εκπαίδευση αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία για κοινωνική κινητικότητα προς τα πάνω για τα παιδιά αυτά και τις οικογένειες τους που έχουν τόσα άλλα προβλήματα να αντιμετωπίσουν στις απομακρυσμένες περιοχές που ζουν.
ΠΘ: Δική μας υποχρέωση και δική μας δέσμευση είναι να διασφαλίσουμε την ποιοτική αναβάθμιση της εκπαίδευσης στο σύνολό της και σε όλες τις βαθμίδες.
6. Επιλογή διευθυντικών στελεχών
ΠΘ: Το 1/3 ήταν συνέντευξη, χωρίς προδιαγραφές, χωρίς δέσμευση των υπηρεσιακών παραγόντων για το τι θα ρωτήσουν, χωρίς διαφάνεια, χωρίς τίποτα, κανέναν έλεγχο. Απλά και καθαρά ήταν ένα μέσο του κράτους να επιλέγει αυτούς που θέλει, χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν.
Σχόλιο ΙΠ: Αντιστρέφω το επιχείρημα: είναι δυνατόν να επιλέγονται στελέχη της εκπαίδευσης χωρίς συνέντευξη; Είναι δυνατόν να εμπιστευόμαστε την εκπαίδευση των παιδιών μας σε ανθρώπους που κανείς δεν έχει συναντήσει και δεν έχει συζητήσει μαζί τους πριν τους επιλέξει για να δει αν είναι κατάλληλοι για τον ρόλο που θα τους ανατεθεί; Το ότι η συνέντευξη στο παρελθόν είχε χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για την επιλογή κομματικών φίλων, δεν αποτελεί δικαιολογία για την κατάργησή της. Θα περίμενε κανείς να προσπαθήσει η κυβέρνηση να βρει τρόπους καλύτερης εφαρμογής της και όχι να την καταργήσει. Οι άνθρωποι που επιλέγονται να διαμορφώσουν τον χαρακτήρα των παιδιών μας και να τα μορφώσουν δεν μπορεί να επιλέγονται μόνο με μόρια του ΑΣΕΠ.
Θα ρωτούσα τέλος: Ποιός ήταν αυτός που χρησιμοποίησε την συνέντευξη ως «μέσο του κράτους να επιλέγει αυτούς που θέλει, χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν»; Τι μεταχείριση του επεφύλαξε ο ΠΘ;
Αντιστρέφοντας τον ισχυρισμό του ΠΘ, θα έλεγα ότι ήταν η πρώτη φορά που νόμος για την παιδεία συζητήθηκε τόσο λεπτομερώς και τόσο εξαντλητικά.
Αντίθετα, το νομοσχέδιο της σημερινής κυβέρνησης ήρθε
στην Bουλή έπειτα από 2 ώρες (κυριολεκτικά) διαβούλευσης στο διαδίκτυο, και υπο
καθεστώς αιφνιδιασμού των εμπλεκόμενων φορέων.
ΠΘ: Ήταν ο πρώτος νόμος που ψηφίστηκε από τα τρία κόμματα τότε που μετέπειτα σχημάτισαν την Κυβέρνηση, το ΠΑΣΟΚ, τη Νέα Δημοκρατία και το ΛΑΟΣ.
Σχόλιο ΙΠ: Ακριβής ο ισχυρισμός, αλλά λανθασμένη η πολιτική ερμηνεία του: Ο ν.4009 ψηφίστηκε από τόσο ευρεία πλειοψηφία, όχι γιατί τα κόμματα αυτά επρόκειτο στην συνέχεια να συνεργασθούν. Η ευρεία πλειοψηφία δεν έχει καμιά σχέση με τα οικονομικά θέματα, τα μνημόνια και τις όποιες πολιτικές ακολουθήθηκαν. Ο λόγος που ο νόμος αυτός ψηφίστηκε με τόσο ευρεία πλειοψηφία ήταν η μεγάλη πίεση της κοινωνίας προς τους βουλευτές να αλλάξουν τα πράγματα στα πανεπιστήμια. Η πίεση αυτή ήταν τόσο ισχυρή που, όπως μπορεί να διαπιστώσει όποιος είχε μελετήσει και μετρήσεις της εποχής εκείνης, επεκτεινόταν στους ψηφοφόρους και των κομμάτων που δεν τον ψήφισαν, ακόμα και του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΚΕ. Η κοινή γνώμη τότε απαιτούσε ριζικές αλλαγές στα πανεπιστήμια, γιατί η εμπειρία της ήταν ότι πολλά πράγματα δεν λειτουργούσαν με τον τρόπο που έπρεπε και τα πτυχία των νέων παιδιών δεν είχαν το αντίκρυσμα που όλοι θα ήθελαν.
2. Συμβούλια
ΠΘ: Η κατάργηση των συμβουλίων ιδρύματος είναι επείγουσα λόγω της εκρηκτικής κατάστασης που έχει δημιουργηθεί στα πανεπιστήμια, εξαιτίας της δυνατότητας που τους δίνει ο νόμος να εμπλέκονται ανοιχτά στο ακαδημαϊκό όσο και στο διοικητικό έργο.
Σχόλιο ΙΠ: Την γνώμη μου και τις αντιρρήσεις μου για την δομή και την λειτουργία των συμβουλίων των πανεπιστημίων -με τον τρόπο που θεσμοθετήθηκαν- την έχω εκφράσει επανειλημμένα, π.χ. στις αναρτήσεις http://panaretos.blogspot.gr/2015/03/blog-post_75.html και http://panaretos.blogspot.gr/2015/03/blog-post_2.html). Η όποια κριτική όμως μπορεί να κάνει κανείς για τα συμβούλια δεν πρέπει με κανένα τρόπο να οδηγεί στην κατάργησή τους. Και ούτε βέβαια υπάρχει κάποια εκρηκτική κατάσταση στα πανεπιστήμια εξ αιτίας των συμβουλίων. Αντίθετα, θα έλεγα ότι έχουν ελαττωθεί οι προστριβές που υπήρχαν τον πρώτο χρόνο λειτουργίας τους.
ΣΣ: Αντιλαμβάνομαι ότι τελικά «αναβλήθηκε» η κατάργηση. Και το επείγον;
ΠΘ: Ο ρόλος που δίνει ο ν.4009 στα συμβούλια ιδρύματος είναι ρόλος διαλυτικός.
Σχόλιο ΙΠ: Αυτός είναι ένας γενικευμένος αφορισμός. Δεν έχει καμιά τεκμηρίωση, ούτε ένδειξη. Θα έλεγα ότι είναι σύνθημα και όχι πολιτικό επιχείρημα.
ΠΘ: Τα συμβούλια ιδρύματος ήταν το όχημα, προκειμένου να επιβληθούν στο πανεπιστήμιο δίδακτρα, προκειμένου να επιβληθεί η έμμεση διαχείριση των πανεπιστημίων από ιδιώτες.
Σχόλιο ΙΠ: Και εδώ δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να τεκμηριώνει αυτόν τον ισχυρισμό. Πρόκειται πάλι για πολιτικό σύνθημα, χωρίς ουσιαστικά επιχειρήματα. Και εν πάσει περιπτώσει απαγορεύεται από το Σύνταγμα. Μάλλον έωλο το επιχείρημα.
ΠΘ: Σας πληροφορώ ότι η συντριπτική πλειοψηφία της ακαδημαϊκής κοινότητας δεν επιθυμεί αυτές οι εκλογές να γίνουν υπό την κηδεμονία των συμβουλίων, όπως συνέβη τα δύο προηγούμενα χρόνια.
Σχόλιο ΙΠ: Με βάση ποια τεκμηρίωση ο ΠΘ μας «πληροφορεί» γι’ αυτή την διαπίστωση; Πώς κατέληξε σε αυτήν; Εκανε κάποια δημόσια διαβούλευση; Χρησιμοποίησε κάποια ηλεκτρονική ψηφοφορία; (κάτι που θα ήταν πολύ εύκολο να κάνει με τις υπάρχουσες δυνατότητες).
Τα ποσοστά συμμετοχής της κοινότητας στις εκλογικές
διαδικασίες τί δείχνουν;
ΠΘ: Τα συμβούλια -και αυτό είναι πρωτοφανές στον κόσμο- με βάση το νόμο μπορούν κατά το δοκούν να αποκλείσουν υποψηφιότητες (για Πρύτανη).
Σχόλιο ΙΠ: Και πάλι ισχυρισμός χωρίς στοιχεία. Αντίθετα, τα στοιχεία δείχνουν ότι είναι πρωτοφανές στον κόσμο τα συμβούλια να ΜΗΝ αποκλείουν υποψηφίους. Στα περισσότερα δε πανεπιστήμια που λειτουργούν συμβούλια, αυτά όχι μόνο μπορούν να αποκλείσουν υποψηφίους, αλλά έχουν και την τελική αρμοδιότητα επιλογής του Πρύτανη. Πρόκειται για σαφές σφάλμα σε σχέση με τα πραγματικά δεδομένα (factual error) που διαπράττει εδώ ο ΠΘ, μάλιστα όπου βαφτίζεται η μέρα νύχτα.
ΠΘ: Είναι πάμπολλες οι καταγγελίες από ανθρώπους που δεν έχουν σχέση με το ΣΥΡΙΖΑ, με πλούσιο ακαδημαϊκό έργο, οι οποίοι απερρίφθησαν από τα συμβούλια επειδή οι πεποιθήσεις τους και η άποψή τους για το πανεπιστήμιο δεν ταυτίζονταν με το πνεύμα του ν.4009.
Σχόλιο ΙΠ: Μπορεί κάποιο συμβούλιο να έκανε λάθος σε κάποια επιλογή. Παραλείπει όμως ο ΠΘ να αναφέρει ότι μόνο τρεις υποψήφιοι μπορούσαν να επιλεγούν από το συμβούλιο για να αξιολογηθούν από τους καθηγητές του ιδρύματος. Οι ψηφοφορίες που ακολούθησαν σε όλα τα ιδρύματα απέδειξαν ότι οι επιλεγέντες ως υποψήφιοι είχαν σημαντική απήχηση μεταξύ των καθηγητών.
ΠΘ: Τα συμβούλια ... φτιάχνουν δικούς τους εσωτερικούς κανονισμούς χωρίς να ρωτούν κανέναν.
Σχόλιο ΙΠ: Και αυτή η αναφορά είναι, νομίζω, ανακριβής. Η νομοθεσία προέβλεπε συγκεκριμένες διαδικασίες και – αν δεν κάνω λάθος – έγκριση του όποιου κανονισμού και από το Υπουργείο Παιδείας.
3. Ηλεκτρονική ψηφοφορία
ΠΘ: Η μαζικότητα (με το προηγούμενο σύστημα) σε ό,τι αφορά τα μέλη ΔΕΠ ήταν διασφαλισμένη.
Σχόλιο ΙΠ: Υπάρχουν τα στοιχεία συμμετοχής των καθηγητών σε εκλογές με την ηλεκτρονική ψηφοφορία και με το παλαιό σύστημα. Δείχνουν τα στοιχεία αυτά ότι με το παλαιό σύστημα η συμμετοχή των καθηγητών ήταν μεγαλύτερη; Ας δημοσιοποιήσει η κυβέρνηση τα στοιχεία για να ελεγχθεί ο ισχυρισμός του ΠΘ.
ΠΘ: (με την ηλεκτρονική ψηφοφορία) δεν διασφαλίζεται το αδιάβλητο, ούτε η μυστικότητα.
Σχόλιο ΙΠ: Υπάρχουν συγκεκριμένες περιπτώσεις που έχει καταγραφεί καταστρατήγηση του αδιάβλητου ή έλλειψη μυστικότητας; Ποιες είναι αυτές; (αν υπάρχουν). Τεχνικά, και το ένα και το άλλο μπορεί ίσως να συμβεί. Θα πρέπει όμως να ανακοπεί η πρόοδος απλά και μόνο γιατί υπάρχει ένα τέτοιο ενδεχόμενο; Αν υπήρχε τέτοια πρόθεση, δεν θα το είχε δοκιμάσει κάποιος, ιδαίτερα την πρώτη περίοδο εφαρμογής της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας όταν η ένταση ήταν μεγάλη;
4. Συμμετοχή των φοιτητών και αιώνιοι φοιτητές
ΠΘ: Για πρώτη φορά η εκπροσώπηση των φοιτητών συναρτάται με το ποσοστό συμμετοχής τους στην καθολική ψηφοφορία.
Σχόλιο ΙΠ: Ανακριβές. Υπήρχε στον ν.3549/2007 και μάλιστα απέτυχε παταγωδώς.
ΠΘ: Εμείς προσπαθούμε να φέρουμε τη (φοιτητική) συμμετοχή σε συνάρτηση με την παρουσία τους στην ψηφοφορία. Και αυτό, πιστέψτε με, είναι ό,τι σημαντικότερο μπορεί να κάνει κανείς, προκειμένου να απεμπλακεί από το πατρονάρισμα των φοιτητικών παρατάξεων και των φοιτητοπατέρων, όπως λέτε.
Σχόλιο ΙΠ: «Πιστέψτε με»! Γιατί ο ΠΘ επικαλείται την προσωπική του αυθεντία; Συνάδει η άποψή του με την μέχρι σήμερα εμπειρία;
Κατ’ αρχήν η προσέγγιση αυτή είχε δοκιμασθεί και στο παρελθόν, αν δεν κάνω λάθος, επί υπουργίας Γιαννάκου. Και η συμμετοχή των φοιτητών τότε, από όσο θυμάμαι ήταν πενιχρή και μάλιστα περιοριζόταν κυρίως στους συνδικαλιστές φοιτητές. Ήταν φυσικό να συμβαίνει κάτι τέτοιο δεδομένου ότι, με την εξαίρεση των συνδικαλιστών, οι περισσότεροι φοιτητές δεν είχαν ακούσει καν τα ονόματα των υποψηφίων, ούτε έδειχναν διάθεση να το κάνουν.
Υπάρχει όμως και ένα ουσιαστικότερο πρόβλημα. Η φοιτητική συμμετοχή και η εκπροσώπηση στα όργανα διοίκησης στο παρελθόν χρησιμοποιήθηκε κυρίως ως όργανο εξουσίας ομάδων φοιτητών και όχι ως δημοκρατική έκφραση της πλειοψηφίας των φοιτητών. Τα παραδείγματα είναι αναρίθμητα. Από πρακτορεία ταξιδίων που έφτιαχναν συνδικαλιστές φοιτητές, μέχρι την εκμετάλλευση κυλικείων και την εκλογή ή μη καθηγητών, ανάλογα με τις απόψεις κάποιων ισχυρών παραγόντων των φοιτητικών παρατάξεων.
Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να κάνω και μια παρατήρηση. Είναι λάθος να χαρακτηρίζονται οι συνδικαλιστές φοιτητές ως εκπρόσωποι των κομμάτων στα πανεπιστήμια. Δυστυχώς, η εμπειρία έχει δείξει ότι πολλοί από αυτούς χρησιμοποιούσαν την κομματική αναφορά ως μανδύα για την προώθηση δικών τους προσωπικών επιδιώξεων, συμφερόντων και στρατηγικών.
ΠΘ: Το αιώνιο θέμα των αιώνιων φοιτητών, κατά την άποψή μας είναι ένα αιωνίως επικοινωνιακό θέμα, αλλά αιωνίως πρακτικά ανύπαρκτο.
Σχόλιο ΙΠ: Συμφωνώ με τον ΠΘ ότι το θέμα αυτό έχει επικοινωνιακά στοιχεία. Παραλείπει όμως να αναφέρει τα εντόνως ακαδημαϊκά στοιχεία. Ότι δηλαδή ο φοιτητής, ιδιαίτερα σε ένα σύστημα που χρηματοδοτείται αποκλειστικά από το κράτος, θα πρέπει να έχει και κίνητρα, αλλά και πίεση να ολοκληρώνει τις σπουδές του στον συντομότερο δυνατό χρόνο. Η εικόνα φοιτητών οι οποίοι εμφανίζονται να περνούν ένα μάθημα στην χάση και στην φέξη και να ολοκληρώνουν τις σπουδές τους σε 10 ή 15 χρόνια αποτελεί μία άκρως αρνητική αντικειμενική αξιολόγηση των ελληνικών πανεπιστημίων. Το επιχείρημα για κάποιους εργαζομένους φοιτητές είναι, αντίθετα, αυτό που έχει επικοινωνιακό χαρακτήρα. Ποτέ δεν έχει τεκμηριωθεί ο πραγματικός αριθμός των φοιτητών που καθυστερούν υπερβολικά τις σπουδές τους επειδή εργάζονται. Και θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς γιατί το θέμα των εργαζομένων φοιτητών είναι πρόβλημα στην Ελλάδα, όπου η παιδεία είναι δωρεάν, ενώ δεν είναι πρόβλημα σε χώρες με δίδακτρα – και, μάλιστα, με υψηλά δίδακτρα – όπου οι κανόνες φοίτησης είναι σαφώς προδιαγεγραμμένοι.
Τέλος, ένα σχόλιο για το τεχνικό θέμα ότι δηλαδή «ελάχιστα ιδρύματα είχαν τεχνικά τη δυνατότητα να προχωρήσουν σε διαγραφές». Ο τρόπος επίλυσης του προβλήματος θα ήταν απλός (και κοινωνικά δίκαιος) ώστε να μην διαγραφούν φοιτητές που πραγματικά εργάζονται. Οι φοιτητές να υποχρεούνται στην αρχή του κάθε εξαμήνου σε εγγραφή στο πανεπιστήμιο. Όποιος φοιτητής, εργαζόμενος ή μη, ενδιαφέρεται πραγματικά για τις σπουδές του θα έκανε τουλάχιστον μία εγγραφή στην αρχή του εξαμήνου ή του έτους. (Αυτό θα μπορούσε για διευκόλυνση να γίνεται και ηλεκτρονικά, μέσω του συστήματος Εύδοξος διανομής συγγραμμάτων). Μη εγγραφή θα σήμαινε ότι δεν θα ήταν η εργασία που προκαλεί καθυστέρηση στις σπουδές, αλλά η αδιαφορία. Και τους εργαζόμενους αιώνιους φοιτητές πρέπει να βοηθήσει ένα κοινωνικό κράτος. Αδιάφορους όμως αιώνιους φοιτητές δεν χρειάζεται ένα σωστό εκπαιδευτικό σύστημα.
5. Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία
ΠΘ: Αυτό που κάνει η Κυβέρνηση, είναι να διαχωρίζει τα πρότυπα από τα πειραματικά, όπως ίσχυε για δεκαετίες στη χώρα μας.
Σχόλιο ΙΠ: Ο διαχωρισμός αυτός είναι κατά την γνώμη μου σωστός και καλώς γίνεται. Αν δεν υπήρχε η δήλωση του Υπουργού Παιδείας περί «ρετσινιάς για την αριστεία», δεν θα είχα καμιά αντίρρηση στην αλλαγή αυτή. Και παρά το γεγονός ότι – προς τιμήν του – έχει, εν τω μεταξύ, ανακαλέσει ουσιαστικά την άποψη αυτή, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε μια μεγάλη μερίδα της αριστεράς (φοβάμαι και όχι μόνο) η ομοιομορφία -και όχι η ενίσχυση της αριστείας και του ανταγωνισμού- είναι η επικρατούσα θεώρηση για το εκπαιδευτικό σύστημα.
Σε αντίθεση με τον ΠΘ, την κυβέρνηση αλλά και πολλούς αριστερούς, πιστεύω ότι, κυρίως σε μικρές περιοχές, τα πρότυπα σχολεία θα έπρεπε να είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. Είχα υποστηρίξει δημόσια στο παρελθόν ότι θα ήταν χρήσιμο όλα τα δυσπρόσιτα σχολεία να ήταν σχολεία αριστείας με ειδικά επιλεγμένους εκπαιδευτικούς και ειδικό μισθολόγιο και όχι σχολεία διερχομένων εκπαιδευτικών για συσσώρευση μορίων. Αυτό θα επέτρεπε στους μαθητές των σχολείων αυτών να αποκτήσουν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τα παιδιά του κέντρου (που έχουν πολλές άλλες δυνατότητες εκπαίδευσης). Η εκπαίδευση αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία για κοινωνική κινητικότητα προς τα πάνω για τα παιδιά αυτά και τις οικογένειες τους που έχουν τόσα άλλα προβλήματα να αντιμετωπίσουν στις απομακρυσμένες περιοχές που ζουν.
ΠΘ: Δική μας υποχρέωση και δική μας δέσμευση είναι να διασφαλίσουμε την ποιοτική αναβάθμιση της εκπαίδευσης στο σύνολό της και σε όλες τις βαθμίδες.
Σχόλιο ΙΠ: Πώς; Με ποιον τρόπο; Με ποιες πολιτικές; Η κατάργηση προηγούμενων πολιτικών – ανεξάρτητα από την επιχειρηματολογία που οδήγησε σε αυτές – δεν μπορεί να θεωρηθεί ως στοιχείο που οδηγεί στην «ποιοτική αναβάθμιση», μάλλον στην διάλυση οδηγεί θα έλεγα.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι η επιστροφή στο πρότερο
καθεστώς στην καλύτερη των περιπτώσεων μπορεί να εγγυηθεί μόνο την επιστροφή
και στα πρότερα στάνταρ.
6. Επιλογή διευθυντικών στελεχών
ΠΘ: Το 1/3 ήταν συνέντευξη, χωρίς προδιαγραφές, χωρίς δέσμευση των υπηρεσιακών παραγόντων για το τι θα ρωτήσουν, χωρίς διαφάνεια, χωρίς τίποτα, κανέναν έλεγχο. Απλά και καθαρά ήταν ένα μέσο του κράτους να επιλέγει αυτούς που θέλει, χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν.
Σχόλιο ΙΠ: Αντιστρέφω το επιχείρημα: είναι δυνατόν να επιλέγονται στελέχη της εκπαίδευσης χωρίς συνέντευξη; Είναι δυνατόν να εμπιστευόμαστε την εκπαίδευση των παιδιών μας σε ανθρώπους που κανείς δεν έχει συναντήσει και δεν έχει συζητήσει μαζί τους πριν τους επιλέξει για να δει αν είναι κατάλληλοι για τον ρόλο που θα τους ανατεθεί; Το ότι η συνέντευξη στο παρελθόν είχε χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για την επιλογή κομματικών φίλων, δεν αποτελεί δικαιολογία για την κατάργησή της. Θα περίμενε κανείς να προσπαθήσει η κυβέρνηση να βρει τρόπους καλύτερης εφαρμογής της και όχι να την καταργήσει. Οι άνθρωποι που επιλέγονται να διαμορφώσουν τον χαρακτήρα των παιδιών μας και να τα μορφώσουν δεν μπορεί να επιλέγονται μόνο με μόρια του ΑΣΕΠ.
Θα ρωτούσα τέλος: Ποιός ήταν αυτός που χρησιμοποίησε την συνέντευξη ως «μέσο του κράτους να επιλέγει αυτούς που θέλει, χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν»; Τι μεταχείριση του επεφύλαξε ο ΠΘ;
7. OpenGov
ΠΘ: Βεβαίως και δεν υπάρχει η διαδικασία του OpenGov, όπως την είχε ορίσει ο κ. Παπανδρέου (για την επιλογή στελεχών του κράτους). Και δεν υπάρχει διότι, κατά την άποψή μας, το πείραμα αυτό απέτυχε σε ό, τι αφορά τις πολιτικές θέσεις της Γενικής Γραμματείας των Υπουργείων. Οι Γενικοί Γραμματείς των Υπουργείων είναι πολιτική ευθύνη. Εκεί έχει την πολιτική ευθύνη ο Υπουργός και ο Πρωθυπουργός ακόμα.
Σχόλιο ΙΠ: Αν και δεν πρόκειται για θέμα παιδείας, αισθάνομαι την ανάγκη να απαντήσω μια και είχα την ευθύνη του OpenGov στην κυβέρνηση Παπανδρέου (την μόνη εποχή που ουσιαστικά αυτό λειτούργησε). Αποτελεί κατ’ αρχήν ευχάριστη διαπίστωση ότι ο ΠΘ θεωρεί ότι «το πείραμα αυτό απέτυχε σε ό, τι αφορά τις πολιτικές θέσεις της Γενικής Γραμματείας των Υπουργείων». Αναγνωρίζει δηλαδή έμμεσα ο ΠΘ ότι ενώ για τις 70 περίπου θέσεις των Γενικών Γραμματέων αυτό απέτυχε (κατά την γνώμη του), στις υπόλοιπες 3.000 θέσεις του δημοσίου τομέα το πείραμα ήταν επιτυχές. Ας δούμε όμως και τις θέσεις των Γενικών Γραμματέων. Βεβαίως και οι θέσεις αυτές είναι πολιτικές. Ποιος όμως πιστεύει ότι ακόμα και σε τέτοιες θέσεις δεν μπορεί να υπάρξει μια ανοιχτή διαδικασία και να επιλεγεί ο καταλληλότερος για την εφαρμογή της κυβερνητικής πολιτικής και όχι αυτός που έχει αποκλειστικά κομματικά διαπιστευτήρια (χωρίς φυσικά να αποκλείονται και τα πρόσωπα αυτά, εφ’ όσον όμως πληρούν τις γενικότερες αντικειμενικές και αξιοκρατικές προϋποθέσεις κατάληψης μιας τέτοιας σημαντικής θέσης); Αντίθετα, έχει φανεί ότι η επιλογή με αποκλειστικό κριτήριο τα κομματικά ένσημα έχει οδηγήσει σε μοιραία λάθη και Γενικούς Γραμματείς που είναι πειθήνια κομματικά στρατιωτάκια και όχι στελέχη που μπορούν να διαχειρισθούν αποτελεσματικά τα πολύπλοκα και σύνθετα προβλήματα που τους ανατίθενται. Τέλος, και επί Παπανδρέου στο OpenGov την τελική ευθύνη για την επιλογή είχαν οι Υπουργοί και ο Πρωθυπουργός.
ΠΘ: Παραμένουν ακόμα και όλοι όσοι ήταν Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, ΕΛΣΤΑΤ, Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Κανείς δεν έχει αλλάξει, ακόμα και αυτοί οι οποίοι είναι επικεφαλής και εμπλέκονται με δικαστικές υποθέσεις.
Σχόλιο ΙΠ: Πράγματι, αυτοί δεν έχουν αλλάξει. Λυπάμαι όμως γιατί ο ΠΘ δεν προβάλλει τον ουσιαστικό λόγο που αυτοί δεν έχουν αλλάξει. Αυτό δεν οφείλεται στην συνέχεια της διοίκησης και την αντικειμενικότητα της κυβέρνησης, αλλά στο ότι στις θέσεις αυτές υπάρχει συμφωνία με τους δανειστές ότι δεν θα αλλάζουν με την αλλαγή της κυβέρνησης. Την συμφωνία αυτή φαίνεται ότι και η παρούσα κυβέρνηση τηρεί, παρά τις διακηρύξεις της για «απεξάρτηση από τους δανειστές». Μάλιστα, ο ΓΓ της ΕΛΣΤΑΤ αποτελεί ακραίο παράδειγμα, αφού τα κόμματα της συγκυβέρνησης τον έχουν κατηγορήσει επανειλημμένα για πολλά πράγματα και έρχεται τώρα ο ΠΘ να χρησιμοποιεί την παραμονή του ως επιχείρημα συνέχειας του κράτους. Όχι μόνο αυτό, αλλά έχει συμφωνήσει με το e-mail Βαρουφάκη να τον διατηρήσει στην θέση του όσο διαρκεί η θητεία του!
ΠΘ: Δεν έχει αλλάξει ούτε ένας διευθυντής νοσοκομείου τρεις μήνες τώρα!
Σχόλιο ΙΠ: Δεν έχει αλλάξει όχι γιατί δεν υπάρχει πρόθεση της κυβέρνησης, αλλά προφανώς γιατί οι τελευταίοι αρνούνται να παραιτηθούν. Και αρνούνται να παραιτηθούν, γιατί δεν έχουν επιλεγεί με OpenGov, αλλά ήταν και αυτοί κομματικές επιλογές της προηγούμενης κυβέρνησης. Ακριβώς γι’ αυτό δεν αποδέχονται το πολιτικό κριτήριο που θέτει ο ΠΘ.
8. Περιφερειακοί Διευθυντές
ΠΘ: Όλες οι κυβερνήσεις μέχρι σήμερα είχαν την έγνοια ότι πρέπει αυτοί οι άνθρωποι να έχουν μια δυνατότητα συνεννόησης με την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου, ακολουθήσαμε κι εμείς αυτό το πλαίσιο.
Σχόλιο ΙΠ: Η δυνατότητα συνεννόησης δεν εξαντλείται σε επιλογή κομματικών στελεχών. Όπως προανέφερα, την κυβερνητική πολιτική μπορούν να εφαρμόσουν και στελέχη με προσόντα που την αποδέχονται γιατί σέβονται τους κανόνες της Δημοκρατίας και όχι αυτά που επιλέγονται με αποκλειστικό χαρακτηριστικό τις κομματικές περγαμηνές. Το να αποκρύπτονται τα βιογραφικά των νέων περιφερειακών διεθυντών με την δικαιολογία των «προσωπικών δεδομένων» αποτελεί πρόκληση και προσβολή της νοημοσύνης των πολιτών.
9. Για την ψήφιση του Ν.4009 στην Βουλή
ΠΘ: Μη χρησιμοποιείτε το επιχείρημα για τα διακόσιες χιλιάδες παιδιά που έφυγαν στο εξωτερικό, επειδή δεν υλοποιείται ο νόμος που ψηφίστηκε για την παιδεία από τα κόμματα του μνημονίου.
Σχόλιο ΙΠ: Συμφωνώ στο ότι το πρόβλημα με τις χιλιάδες παιδιά που φεύγουν και τώρα και επί πολλές δεκαετίες στο εξωτερικό και στην συνέχεια διαπρέπουν εκεί, δεν οφείλεται φυσικά στον ΣΥΡΙZΑ. Δεν οφείλεται, όμως, ούτε στην υλοποίηση των νόμων που ψηφίστηκαν για την παιδεία από «τα κόμματα του μνημονίου». Έφευγαν και φεύγουν γιατί η έλλειψη κριτηρίων αριστείας δεν τους επέτρεψε να ανοίξουν τα φτερά τους και να αξιοποιήσουν όλες τις δυνατότητες που έχουν. Και οι δυνατότητες αυτές είναι ανυπολόγιστες. Μάλιστα θα έλεγα ότι δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι από τους Έλληνες επιστήμονες που διαπρέπουν στο εξωτερικό είναι προοδευτικών πεποιθήσεων που αποδέχθηκαν την λογική της αριστείας. Αρίστευσαν στο εξωτερικό γιατί τους δόθηκε η δυνατότητα να αριστεύσουν και δεν τους κόπηκαν τα φτερά μέσα σε ένα καθεστώς ισοπεδωτικής ομοιομορφίας. Στην διαιώνιση αυτής της αρνητικής κατάστασης συμβάλετε κι εσείς κύριε Πρωθυπουργέ με την κατάργηση όλων των πρακτικών που έχουν χαρακτηριστικά αξιοκρατίας και διαφάνειας, π.χ. OpenGov, Διαύγεια κ.λ.π. Αναγκάζετε αυτά τα παιδιά να μην διεκδικούν αυτό το οποίο επιδιώκουν με βάση την αξία τους και τις δυνατότητες τους, αλλά με το να ζητούν εξυπηρετήσεις και να υποτάσσονται σε πελατειακές πρακτικές εξάρτησης που δεν έχουν ανάγκη. Να σας δώσω εδώ και μια προσωπική εμπειρία. Πέρα από την ανταπόκριση εκατοντάδων διακεκριμένων Ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού στο κάλεσμά μου να βοηθήσουν στην αξιολόγηση ερευνητικών προτάσεων, θα αναφερθώ στην περίπτωση μίας συνεργάτιδος του γραφείου μου ως Υφυπουργού που επέλεξα μέσω της διαδικασίας του OpenGov μεταξύ των 5 χιλ. και πλέον υποψηφίων για τις λίγες θέσεις που είχα. Η κοπέλα αυτή (όπως έμαθα αργότερα) ανήκε ιδεολογικά στα ΕΑΑΚ και πρωταγωνίστησε σε εκδηλώσεις των ΕΑΑΚ στο πανεπιστήμιο κατά τα φοιτητικά της χρόνια. Όμως, την επέλεξα με βάση τις ικανότητές της, την απόδοσή της και την διάθεση της να εργαστεί, χωρίς να ξέρω ή να την ρωτήσω για την κομματική της ταυτότητα. Αυτό που θα θυμάμαι πάντα ήταν το σχόλιό της για την έκπληξη που ένοιωσε για την επιλογή της και το πόσο σημαντικό είναι για έναν νέο άνθρωπο να κερδίσει κάτι μόνο με την αξία του χωρίς να χρειασθεί να αποδεχθεί τους πελατειακούς όρους της πολιτικής. χωρίς να χρειασθεί να αποδεχθεί πελατειακούς όρους συνθηκολόγησης της συνήθους πολιτικής.
ΠΘ: Αυτός ο αριθμός, λοιπόν, των διακοσίων πενήντα πέντε στη Βουλή δεν αντανακλούσε ανάλογο κοινωνικό συσχετισμό, πολύ περισσότερο δε που δεν έγινε διαβούλευση.
Σχόλιο ΙΠ: Αντίθετα θα έλεγα! Όπως ανέφερα και προηγουμένως, ήταν ο κοινωνικός συσχετισμός που επέβαλε την ψήφιση του νόμου αυτού με όποια μορφή τελικά αυτός πήρε και όχι οι κομματικοί συσχετισμοί.
Επίσης είναι ολισθηρός δρόμος να ερμηνεύει ο καθείς
κατά το δοκούν ποιοί είναι οι πραγματικοί συσχετισμοί ανάλογα με το κατά πόσον
υπηρετούν ή όχι την πολιτική του άποψη. Η σύνθεση του Κοινοβουλίου είναι αυτή
που είναι.
ΠΘ: Εγώ θα ήθελα να κλείσω θυμίζοντάς σας κάτι που πιστεύω ότι είναι πιο σημαντικό από αυτή την ψηφοφορία τότε, τον Αύγουστο του 2011 σ’ αυτήν εδώ την Αίθουσα. Ο τότε Βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας και σημερινός Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος παρά την τρομακτική πλειοψηφία των διακοσίων πενήντα πέντε Βουλευτών, αρνήθηκε την κομματική γραμμή. Αρνήθηκε να ψηφίσει αυτό το νομοσχέδιο. Μάλιστα, κατέθεσε μία απολύτως τεκμηριωμένη άποψη για την άρνησή του.
Σχόλιο ΙΠ: Ας σταθούμε λίγο σε αυτό το επιχείρημα. Τι είναι εκείνο αλήθεια που έκανε την άποψη του τότε βουλευτή Προκόπη Παυλόπουλου πιο σημαντική από την άποψη των 299 άλλων βουλευτών; Ήταν ότι ο ίδιος ήταν από τους καθηγητές πανεπιστημίου που -όπως και οι άλλοι καθηγητές πανεπιστημίου που ήταν βουλευτές- διαφωνούσε με τον νόμο;
Η εκ των υστέρων αναγόρευση του Προκόπη Παυλόπουλου σε υποψήφιο ανώτατο πολιτειακό άρχοντα με προσωπική απόφαση του ΠΘ, χωρίς καμμία άλλη δημόσια διαβούλευση ή ύπαρξη συγκλινουσών απόψεων, αλλά μόνο ως πολιτική σκοπιμότητα (και μάλιστα σε έκπληξη πολλών λόγω αναντιστοιχίας με το πραγματικό πολιτικό βάρος του) δεν αναβαθμίζει πρωθύστερα την ποιότητα της ψήφου του σε σχέση με αυτήν των άλλων 299 βουλευτών της τότε Βουλής – πολλώ μάλλον, όταν η ψήφος αυτή μπορεί να ερμηνευθεί περισσότερο με όρους συντεχνειακής πειθαρχίας, παρά με όρους κομματικής απειθαρχίας.
10. Αλλα ιδεολογικά θέματα
ΠΘ: Υπάρχει σαφές ιδεολογικό πρόσημο στις συγκρούσεις που διεξάγονται, ιδιαίτερα στο χώρο της παιδείας.
Σχόλιο ΙΠ: Δύσκολο να αμφισβητήσει κανείς ότι στα θέματα παιδείας υπάρχει και ιδεολογικό πρόσημο. Ποιο όμως είναι το πρόσημο αυτό; Μήπως είναι (ή θα έπρεπε να είναι) ότι η παιδεία πρέπει να χρησιμοποιείται ως εργαλείο για την κοινωνική κινητικότητα και την μείωση των διαφορών των εχόντων και κατεχόντων από τους λιγότερο προνομιούχους; Μήπως είναι (ή θα έπρεπε να είναι) ότι κανείς δεν πρέπει να αποκλείεται από την πρόσβαση στην εκπαίδευση για οικονομικούς λόγους; Μήπως ότι στο κόστος της εκπαίδευσης πρέπει να συμμετέχουν οι πολίτες ανάλογα με τις οικονομικές δυνατότητές τους και όχι ισοπεδωτικά; Μήπως ότι δεν πρέπει μειοψηφίες να επιβάλλουν την γνώμη τους στα θέματα παιδείας με τραμπουκισμούς και όχι με επιχειρήματα; Και πολλά άλλα.
Αυτό που σίγουρα δεν έχει ιδεολογικό πρόσημο είναι να θυσιάζεται η ποιότητα της εκπαίδευσης που παίρνουν τα παιδιά μας για ιδεοληψίες και συντεχνιακά συμφέροντα και όχι πραγματικά ιδεολογικούς λόγους. Δεν είναι αριστερή ιδεολογία να καλύπτουμε με ιδεολογικό μανδύα ιδεοληψίες και πρακτικές που ωφελούν και βολεύουν κάποιους. Αδικεί έναν αριστερό ΠΘ και μια αριστερή ιδεολογία το να χρησιμοποιούνται πρακτικές και επιχειρήματα της δεξιάς με ιδεολογικά επιχειρήματα της αριστεράς. Ο Α. Τσίπρας είναι φοβάμαι ένοχος της κριτικής που δέχεται από την δεξιά, γιατί σφετερίζεται την πραγματική αριστερή ιδεολογία. Αριστερή ιδεολογία δεν είναι το ψαλίδισμα των ακαδημαϊκά αρίστων. Είναι οι ίσες ευκαιρίες και η βοήθεια στους οικονομικά αδύναμους. Το αξιολογικό περιεχόμενο της φράσης «ακαδημαϊκά άριστος» ούτε συνεπάγεται, ούτε προϋποθέτει, ούτε αποκλείει, ούτε αποκλείεται από το «οικονομικά αδύναμος». Πρόκειται για δύο διαφορετικές διαστάσεις και όχι για κάτι που τοποθετείται στην κλίμακα αριστεράς-δεξιάς.
ΠΘ: Πρέπει, πριν εκπνεύσει αυτή η ακαδημαϊκή και σχολική περίοδος να έχουμε προλάβει να κάνουμε κάποιες στοιχειώδεις αλλαγές, οι οποίες θα επιτρέψουν τα σχολεία και τα πανεπιστήμια να λειτουργήσουν αρμονικά την επόμενη χρονιά.
Σχόλιο ΙΠ: Θα έχει ενδιαφέρον να δούμε πόσο καλύτερα θα λειτουργήσουν τα σχολεία και τα πανεπιστήμια μετά τις «στοιχειώδεις» αυτές αλλαγές.
11. Παιδεία και ΟΟΣΑ
ΠΘ: Σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση, είμαστε σε ανοιχτή διαβούλευση με τον ΟΟΣΑ.
Σχόλιο ΙΠ: Έχει μελετήσει ο ΠΘ, ο Υπουργός Παιδείας ή οι συνεργάτες του τις εκθέσεις του ΟΟΣΑ για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα τα τελευταία 20 ή 30 χρόνια; Σε ποιο σημείο συγκεκριμένα θεωρεί ότι οι πολιτικές που προωθεί είτε μέσω αυτού του νομοσχεδίου, είτε στο πρόγραμμα του κόμματός του συγκλίνουν έστω και στοιχειωδώς με τις πολιτικές του ΟΟΣΑ; Μια βέβαια λογική θα είναι να απορρίψει κανείς τελείως τις απόψεις του ΟΟΣΑ, κάτι που αυτή η κυβέρνηση μέχρι σήμερα έκανε. Είναι όμως αντιφατικό να ισχυρίζεται ότι βρίσκεται σε ανοιχτή διαβούλευση με τον ΟΟΣΑ και ταυτόχρονα ότι οι πολιτικές που ακολουθεί έχουν την οποιαδήποτε σχέση με τις πολιτικές του ΟΟΣΑ.
12. Επίλογος
Προσπάθησα, χωρίς ένταση, κορώνες ή διατυπώσεις εντυπωσιασμού να σχολιάσω την τοποθέτηση του ΠΘ στην Βουλή για θέματα παιδείας. Ελπίζω ότι το κείμενό μου αυτό θα είναι χρήσιμο τόσο για την κυβέρνηση στις μελλοντικές επιλογές της, όσο και για αυτούς που επιθυμούν να ασκήσουν καλοπροαίρετη κριτική στις αδυναμίες και τα μειονεκτήματα των πολιτικών αυτών.
ΥΓ1. Με την ευκαιρία, θα ήταν ίσως χρήσιμο τόσο ο ΠΘ όσο και ο Υπουργός Παιδείας, αλλά και οι σύμβουλοί τους να μελετήσουν το άρθρο του πρώην Υπουργού Παιδείας της Φινλανδίας Pär Stenbäck, που αναφέρεται στις επιτυχίες της Φινλανδίας στον τομέα της παιδείας παρά την οικονομική κρίση που η χώρα περνά σήμερα.
ΥΓ2. Όπως μπορεί να διαπιστώσει κάθε καλοπροαίρετος αναγνώστης, πρόθεση της καταγραφής των απόψεων αυτών δεν ήταν η στείρα και με συνθήματα αντιπολίτευση στην κυβέρνηση στα θέματα παιδείας, αλλά η νηφάλια αξιολόγηση των πολιτικών της και η καταγραφή κάποιων μειοψηφικών απόψεων. Άλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά που κάνω κάτι τέτοιο. Για παράδειγμα, μπορεί κανείς να δει την από 2/7/2006 αναλυτική κριτική μου στον νόμο Γιαννάκου (ν.3549/2007).
Posts
