Στην προηγούμενη ανάρτησή μου αναφέρθηκα στους λόγους για τους οποίους τα συμβούλια των πανεπιστημίων δεν φαίνεται να ανταποκρίθηκαν στις προσδοκίες όσων πίστεψαν σε αυτά.
Είναι εύλογο να τεθεί το ερώτημα: Αφού υπήρξατε ο εμπνευστής αυτού του συστήματος, γιατί τώρα διαφωνείτε;
Η απάντηση βρίσκεται στο ότι, στην δική μου πρόταση, τα συμβούλια δεν ήταν κάτι το ξεχωριστό και αποκομμένο από μια ευρύτερη λογική. Δεν ήταν δηλαδή απλά "μια ακόμα διοικητική δομή".
Συνοπτικά, η δική μου προσέγγιση αναφερόταν σε μια αποκεντρωμένη τριτοβάθμια εκπαίδευση με μια πλήρη δομή ανά γεωγραφική περιοχή. (Η γεωγραφική περιοχή θα μπορούσε να είναι μια διοικητική περιφέρεια ή κάτι ευρύτερο). Στην ενιαία δομή καθε γεωγραφικής περιοχής, θα περιλαμβάνονταν τα ήδη λειτουργούντα πανεπιστήμια και ΤΕΙ της περιοχής, αλλά και τα τοπικά κολλέγια που θα ιδρύονταν εκεί, όπως επίσης και τα ερευνητικά κέντρα της περιοχής. Η δομή κάθε περιοχής (όλες δηλαδή οι μονάδες τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της συγκεκριμένης περιοχής) θα εποπτεύετο από ένα μόνο συμβούλιο διοίκησης. Το συμβούλιο αυτό θα ήταν η διοίκηση-ομπρέλλα για όλες τις μονάδες της περιοχής και θα αποτελούσε τον σύνδεσμο με την τοπική κοινωνία, την περιφερειακή διοίκηση και το κεντρικό κράτος. Κάθε επί μέρους μονάδα της περιοχής (πανεπιστήμιο, ΤΕΙ, κολλέγιο κ.λ.π.) θα είχε τον δικό της ακαδημαϊκό επικεφαλής (πρύτανη, πρόεδρο κ.λ.π.) που θα επέλεγε το συμβούλιο, και τα δικά του ακαδημαικά όργανα. Το κάθε συμβούλιο, σε συνεργασία με τα ιδρύματα, θα αποφάσιζε ποια τμήματα θα συγχωνεύονταν, ποια τμήματα του ΤΕΙ θα εξελίσσονταν σε πανεπιστημιακά, ποια θα μετατρέπονταν σε τοπικά κολλέγια, ποια πανεπιστημιακά τμήματα σε τμήματα ΤΕΙ, ποια θα καταργούνταν κ.λ.π. Ετσι δεν θα υπήρχε ανάγκη ούτε για κεντρικά διαμορφωμένο σχέδιο Αθηνά Ι (ή ΙΙ), με τις πολιτικές συναλλαγές που παρατηρήθηκαν. Δεν θα είχαν επίσης ιδρυθεί τόσα νέα αμφίβολης ποιότητας ερευνητικά κέντρα στην περιφέρεια με κριτήριο τις σκοπιμότητες πολιτικών παραγόντων. Τα χρήματα του ΕΣΠΑ εξάλλου στις περιφέρειες για την έρευνα θα είχαν αξιοποιηθεί πολύ καλύτερα.
Ουσιαστικά δηλαδή, η ενιαία τριτοβάθμια εκπαίδευσης κάθε περιοχής θα εξαρτιόταν πράγματι από τις τοπικές ανάγκες και όχι από τις καλές ή κακές σχέσεις των τοπικών βουλευτών και δημάρχων με τον υπουργό παιδείας.
Η κρατική χρηματοδότηση θα γινόταν σε επίπεδο περιφέρειας και κεντρικής μονάδας. Τα συμβούλια θα αποφάσιζαν για την κατανομή της στις επί μέρους μονάδες. Επίσης, στις επί μέρους μονάδες κάθε περιοχής θα υπήρχε δυνατότητα εσωτερικής κινητικότητας των νέων που ολοκλήρωναν τον ένα κύκλο σπουδών σε επόμενο στο ίδιο ή σε άλλο ίδρυμα με κανόνες και προϋποθέσεις που θα διαμόρφωνε το συμβούλιο. (Η εισαγωγή στα τοπικά κολλέγια θα γινόταν χωρίς εξετάσεις με κανόνες που θα έθεταν τα συμβούλια). Στα συμβούλια θα συμμετείχαν, χωρίς δικαίωμα ψήφου, και οι ακαδημαϊκοί επικεφαλής των επί μέρους μονάδων.
Η προσέγγιση αυτή δεν αφορούσε μόνο διοικητικές δομές. Πυρήνας της ήταν η προοδευτική άποψη για αποκέντρωση του εκπαιδευτικού συστήματος και διάρρηξη του σφικτού εναγκαλισμού των ιδρυμάτων με το υπουργείο παιδείας.
Η δομή αυτή δεν ήταν δικής μου επινόησης. Δεν είμαι εφευρέτης εκπαιδευτικών συστημάτων, ούτε ποτέ ήμουν. Απλά, μελετούσα και μελετώ τις πρακτικές που υφίστανται στο εξωτερικό προσπαθώντας να εντοπίσω τα πλεονεκτήματά τους και τις αδυναμίες τους. Είχα πάρει στοιχεία από αντίστοιχες επιτυχημένες δομές σε άλλες χώρες (π.χ. σύστημα πανεπιστημίου Καλιφόρνιας, Ελβετικά πολυτεχνεία και ερευνητικά ιδρύματα του συστήματος ETH, πανεπιστήμιο του Λονδίνου, City University of New York (CUNY) κ.λ.π). Ολα αυτά τα πανεπιστήμια τα είχα επισκεφθεί και είχα ανταλλάξει απόψεις με τους επικεφαλής τους προκειμένου να αντιληφθώ τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες καθενός. Ήταν άλλωστε περίπου και η πρόταση της διεθνούς συμβουλευτικής επιτροπής που είχα ορίσει για τον σκοπό αυτό.
Από την δική μου πρόταση, διατηρήθηκε τελικά στον νόμο η έννοια του συμβουλίου και μερικές αρμοδιότητές του. Η δική μου προσέγγιση, όμως, περιελάμβανε και άλλα θέματα που θα συνοψίσω σε επόμενη ανάρτηση. Εκεί θα αναφέρω και τις μεταβολές στις υπόλοιπες δικές μου απόψεις που υιοθετήθηκαν μεν (όπως τα συμβούλια), αλλά αλλοιώθηκαν (π.χ. εκλεκτορικά σώματα, επώνυμες έδρες, αξιολόγηση κ.λ.π.).
Δυστυχώς, η "προσαρμογή στην ελληνική πραγματικότητα" που ξεκίνησε με την κατάθεση του νόμου το 2011 και συνεχίσθηκε το 2012 και το 2013 μετάλλαξε με ουσιαστικό τρόπο το DNA της αρχικής μου πρότασης, αλλοιώνοντας την ουσία των αλλαγών και ευνουχίζοντας τις νέες δομές.
Είναι εύλογο να τεθεί το ερώτημα: Αφού υπήρξατε ο εμπνευστής αυτού του συστήματος, γιατί τώρα διαφωνείτε;
Η απάντηση βρίσκεται στο ότι, στην δική μου πρόταση, τα συμβούλια δεν ήταν κάτι το ξεχωριστό και αποκομμένο από μια ευρύτερη λογική. Δεν ήταν δηλαδή απλά "μια ακόμα διοικητική δομή".
Συνοπτικά, η δική μου προσέγγιση αναφερόταν σε μια αποκεντρωμένη τριτοβάθμια εκπαίδευση με μια πλήρη δομή ανά γεωγραφική περιοχή. (Η γεωγραφική περιοχή θα μπορούσε να είναι μια διοικητική περιφέρεια ή κάτι ευρύτερο). Στην ενιαία δομή καθε γεωγραφικής περιοχής, θα περιλαμβάνονταν τα ήδη λειτουργούντα πανεπιστήμια και ΤΕΙ της περιοχής, αλλά και τα τοπικά κολλέγια που θα ιδρύονταν εκεί, όπως επίσης και τα ερευνητικά κέντρα της περιοχής. Η δομή κάθε περιοχής (όλες δηλαδή οι μονάδες τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της συγκεκριμένης περιοχής) θα εποπτεύετο από ένα μόνο συμβούλιο διοίκησης. Το συμβούλιο αυτό θα ήταν η διοίκηση-ομπρέλλα για όλες τις μονάδες της περιοχής και θα αποτελούσε τον σύνδεσμο με την τοπική κοινωνία, την περιφερειακή διοίκηση και το κεντρικό κράτος. Κάθε επί μέρους μονάδα της περιοχής (πανεπιστήμιο, ΤΕΙ, κολλέγιο κ.λ.π.) θα είχε τον δικό της ακαδημαϊκό επικεφαλής (πρύτανη, πρόεδρο κ.λ.π.) που θα επέλεγε το συμβούλιο, και τα δικά του ακαδημαικά όργανα. Το κάθε συμβούλιο, σε συνεργασία με τα ιδρύματα, θα αποφάσιζε ποια τμήματα θα συγχωνεύονταν, ποια τμήματα του ΤΕΙ θα εξελίσσονταν σε πανεπιστημιακά, ποια θα μετατρέπονταν σε τοπικά κολλέγια, ποια πανεπιστημιακά τμήματα σε τμήματα ΤΕΙ, ποια θα καταργούνταν κ.λ.π. Ετσι δεν θα υπήρχε ανάγκη ούτε για κεντρικά διαμορφωμένο σχέδιο Αθηνά Ι (ή ΙΙ), με τις πολιτικές συναλλαγές που παρατηρήθηκαν. Δεν θα είχαν επίσης ιδρυθεί τόσα νέα αμφίβολης ποιότητας ερευνητικά κέντρα στην περιφέρεια με κριτήριο τις σκοπιμότητες πολιτικών παραγόντων. Τα χρήματα του ΕΣΠΑ εξάλλου στις περιφέρειες για την έρευνα θα είχαν αξιοποιηθεί πολύ καλύτερα.
Ουσιαστικά δηλαδή, η ενιαία τριτοβάθμια εκπαίδευσης κάθε περιοχής θα εξαρτιόταν πράγματι από τις τοπικές ανάγκες και όχι από τις καλές ή κακές σχέσεις των τοπικών βουλευτών και δημάρχων με τον υπουργό παιδείας.
Η κρατική χρηματοδότηση θα γινόταν σε επίπεδο περιφέρειας και κεντρικής μονάδας. Τα συμβούλια θα αποφάσιζαν για την κατανομή της στις επί μέρους μονάδες. Επίσης, στις επί μέρους μονάδες κάθε περιοχής θα υπήρχε δυνατότητα εσωτερικής κινητικότητας των νέων που ολοκλήρωναν τον ένα κύκλο σπουδών σε επόμενο στο ίδιο ή σε άλλο ίδρυμα με κανόνες και προϋποθέσεις που θα διαμόρφωνε το συμβούλιο. (Η εισαγωγή στα τοπικά κολλέγια θα γινόταν χωρίς εξετάσεις με κανόνες που θα έθεταν τα συμβούλια). Στα συμβούλια θα συμμετείχαν, χωρίς δικαίωμα ψήφου, και οι ακαδημαϊκοί επικεφαλής των επί μέρους μονάδων.
Η προσέγγιση αυτή δεν αφορούσε μόνο διοικητικές δομές. Πυρήνας της ήταν η προοδευτική άποψη για αποκέντρωση του εκπαιδευτικού συστήματος και διάρρηξη του σφικτού εναγκαλισμού των ιδρυμάτων με το υπουργείο παιδείας.
Η δομή αυτή δεν ήταν δικής μου επινόησης. Δεν είμαι εφευρέτης εκπαιδευτικών συστημάτων, ούτε ποτέ ήμουν. Απλά, μελετούσα και μελετώ τις πρακτικές που υφίστανται στο εξωτερικό προσπαθώντας να εντοπίσω τα πλεονεκτήματά τους και τις αδυναμίες τους. Είχα πάρει στοιχεία από αντίστοιχες επιτυχημένες δομές σε άλλες χώρες (π.χ. σύστημα πανεπιστημίου Καλιφόρνιας, Ελβετικά πολυτεχνεία και ερευνητικά ιδρύματα του συστήματος ETH, πανεπιστήμιο του Λονδίνου, City University of New York (CUNY) κ.λ.π). Ολα αυτά τα πανεπιστήμια τα είχα επισκεφθεί και είχα ανταλλάξει απόψεις με τους επικεφαλής τους προκειμένου να αντιληφθώ τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες καθενός. Ήταν άλλωστε περίπου και η πρόταση της διεθνούς συμβουλευτικής επιτροπής που είχα ορίσει για τον σκοπό αυτό.
Από την δική μου πρόταση, διατηρήθηκε τελικά στον νόμο η έννοια του συμβουλίου και μερικές αρμοδιότητές του. Η δική μου προσέγγιση, όμως, περιελάμβανε και άλλα θέματα που θα συνοψίσω σε επόμενη ανάρτηση. Εκεί θα αναφέρω και τις μεταβολές στις υπόλοιπες δικές μου απόψεις που υιοθετήθηκαν μεν (όπως τα συμβούλια), αλλά αλλοιώθηκαν (π.χ. εκλεκτορικά σώματα, επώνυμες έδρες, αξιολόγηση κ.λ.π.).
Δυστυχώς, η "προσαρμογή στην ελληνική πραγματικότητα" που ξεκίνησε με την κατάθεση του νόμου το 2011 και συνεχίσθηκε το 2012 και το 2013 μετάλλαξε με ουσιαστικό τρόπο το DNA της αρχικής μου πρότασης, αλλοιώνοντας την ουσία των αλλαγών και ευνουχίζοντας τις νέες δομές.
Posts
No comments:
Post a Comment